Қыран, қыран бүркіт. Түсіндірме сөздікте «қыран» сөзінің мағынасы — бүркіт, қаршыға, қырғи, ителгі сияқты алғыр құстардың жалпы атауы деп баяндайды. Әрине, бұл мағына аталған құстардың қасиетіне қарай кейін пайда болса керек. Кейбір түркі тілдерінде, атап айтқанда, қырғыздарда қыран — епті, алғыр сияқты мағыналарда қолданылады. Және бұл тілде тек жыртқыш құс қана емес, аңға салатын иттерге де (тазыға) айтыла береді. Шамалауымызша, сөздің алғашқы тұлғасы «қыр» болып, мағынасы — жою, құрту етістіктерімен синонимдес болуы ғажап емес. Құс атауы — «қырғи» да осы түбірден туындаған деуге болады. Бұл деректер бойынша, «қыран бүркіт» тіркесі «епті, алғыр бүркіт» түсінігімен деңгейлес келеді. «...жаз — қаршыға, қыс — бүркіт дегендей босағасынан бір қыраны арылмайтын еді» (С. Мұқанов, Аққан жұлдыз.).[1]
Жыртқыш аңдар туралы диалог.
– Сәлем, Гүлім! Қалың қалай?
– Сәлем, Бақыт! Жақсымын, өзің ше?
– Мен де. Алдағы жексенбіге қандай жоспарың бар? Мүмкін хайуанаттар саябағына барып қайтармыз?
– Мұражайға барамын ба дегенмін. Ал хайуанаттар бағына барғым келмейді.
– Неліктен?
– Онда небір жыртқыш жануарлар бар.
– Қорқасың ба олардан?
– Жоқ, қорыққанымнан емес. Бірақ сонда тірі табиғат өкілдерінің тордың астында не бір топ адамның көз алдында үнемі жүруі дұрыс емес деп білемін. Әрине, бұл жыртқыш, көп көре бермейтін жануарлармен танысуға мүмкіндік берер. Алайда оларды қорықтардан не экспедицияға шығу арқылы да тануға болады ғой.
– Иә, дұрыс айтасың. Өткен жолы мен Африкадан әкелінген арыстанның баласын көргенмін. Көздері жәудіреп тұрған...
– Көрдің бе, оларды табиғаттан айыру дұрыс емес деп ойлаймын.
– Қосыламын. Енді мен де бармаймын. Ал сен мұражайға барар болсаң маған хабарласшы, жарай ма?
– Жарайды.
1 Менің сабағым
2 Сенің сабағың
Сіздің сабағыңыз
3 Оның сабағы
мн.ч.
1 Біздің сабағымыз
2 Сендердің сабақтарың
Сіздердің сабақтарыңыз
Олардың сабақтары