зар заман ақындары – қазақ әдебиеттану ғылымына алғаш рет (1927) м.әуезов енгізген термин, зар заман кезеңінде ғұмыр кешіп, отарлық езгіге түскен қазақ халқының тағдырын мұң-зармен жырлаған ақындар шоғыры. зар заман ақындары шоғырының белгілі өкілдері: дулат бабатайұлы, шортанбай қанайұлы, мұрат мөңкеұлы, әбубәкір кердері, албан асан, т.б. әуезов зар заман ақындары дәуірін абылай хан тұсынан абайға дейінгі жүз жылға ұластырып, нарманбетпен аяқтайды.[1] зар заман ақындары тұсынан қазақ әдебиеті жазбаша сипат алатынын атап көрсетеді. дәстүрлі қазақ қоғамындағы бұрынғы қалыптасқан құндылықтардың өзгеруі, елді басқару жүйесінің басқа сипатқа ауысуы, отаршылдықтың белең алуы, халықтың қатты күйзелуі зар заман ақындарын тарих сахнасына шығарған. зар заман ақындары халқының жай-күйін ойлаған ұлт қайраткерлері ретінде танылды. олардың шығармалары халықтық салт-дәстүрлерді қаймағы бұзылмаған қалпында сақтауға, ұлттық болмыс-бітімнен ажырамауға үндейді.
Суды лайлама
Су ішетін құдыққа түкірме
Бұлақты былғама
Көкті жұлма
Орманды өртеме
Жалғыз ағашты кеспе
Құмырсқаның илеуін бұзба
Өрмекшіні өлтірме
Аққуды атпа
Құсқа аяз қатер емес, аштық қатер