Жабайы жануарларды қолға үйрету неолит дәуірінен басталды. Ең алғаш қолға үйретілген үй жануарлары — қой мен ешкі. Қойдың арғы тегі — арқар (муфлон), ал ешкінікі — таутеке. Қой мен ешкі мөлшермен б.з.д. 8—7-мыңжылдықтарда қолға үйретілген деп есептеледі. Осы кезге жататын Жерорта теңізі маңайындағы тұрақтарда қой мен ешкінің сүйегі табылған.
Сиыр тұқымының дәл қай жерден шыққаны әлі аныкталмаған. Дегенмен де қолға үйретілген сиырдың да ең көне заманғы сүйегі б.з.д. 7-мыңжылдыққа жатады, ол Оңтүстік Анадолы жерінде (Түркия) табылған. Б.з.д. 6—5-мыңжылдықта Месопотамия жерінде мал шаруашылығы болғандығы бүгінде дәлелденген.
Жылқы алғаш қолға үйретілген аймақ деп Шығыс Еуропа мен Еділ бойы есептеледі. Жылқыны қолға үйрету мөлшермен б.з.д. 4-мыңжылдықта болған сияқты.
Қазақстан жерінде ең көне мал сүйегі энеолит дәуірі ескерткіштерінде кездеседі. Бұл — Терісек, Сексеуіл, Орталық Қазақстандағы Қарағайлы (Қарағанды маңы) тұрақтары, Шығыс Қазақстандағы Усть-Нарым қонысы. Бұлардың мөлшерлі жасы б.з.д. 3-мыңжылдықтың орта шені. Бұл тұрақтардан қойдың, ешкінің, сиырдың, жылқының сүйектері табылған.
Қазақстан жерінде қола дәуірінің кезінде-ақ үй маңындағы мал шаруашылығы қалыптасты. Б.з.д. 2-мыңжылдықтың орта кезіне жататын жерлеу орындарында, кейінірек қоныстарда қой, жылқы сүйектері көптеп кездеседі. Кейбір шөбі қалың, өзен-көлді аймақтарда орналасқан қоныстарда, мысалы, Шағалалы, Сарғары қоныстарында сиырдың сүйегі басым, ал Трушниково қонысында ұсақ мал мен мүйізді ірі қараның сүйегі табылған.
Бұдан 3 мың жыл бұрын Қазақстан жерінде құрғақшылық күшейді. Далалы, жартылай шөлейт, таулы аудандарда мал өсіру шаруашылықтың негізгі түріне айнала бастады. Алдымен жартылай көшпелілік, содан соң көшпелі мал шаруашылығы қалыптаса бастады.
Антарктида - жер шарындағы жалғыз мұзды материк. Жалпы көлемі 14 млн шаршы метрді құрайды. Бұл материктің 99% -ын мұз басып жатыр. Антарктида - жер шарындағы ең биік құрлық боп саналады.
Антарктида" сөзі "аюға қарама-қарсы" деп аударылады. Ежелгі гректер мұзды аймақты солтүстік полюсте орналасқан жеті қарақшының құрметіне "Арктикос" деп атаған.
Антарктида - жер бетіндегі ең суық аймақ қана емес, сонымен бірге ең құрғақ құрлық.
Суықтық пен құрғақшылық қүрлықтың ең негізгі белгілері емес. Мұнда ең күшті және үнемі жалғасып тұратын жел нүктесі мен ең мықты күн радиациясы бар.
Бұнда ең таза антарктикалық Уэдделл теңізі орналасқан. Әрине, теңіздің тұнық болуы заңды да. өйткені, бұған келіп ешкім шомылмайды. Теңіздің тазалағы сондай, оған бір зат тастай салсаңыз, 80 метрдегі затыңызды көре аласыз.
Объяснение:
5⭐ қойып кетсеңіздер)))