Жаз келді дегенше, жер көк кілемдей жайқалып, күннің көзі жарқырап шыға келеді. Жаз төрт мезгілдің ішіндегі ең ыстық әрі ең көңілді мезгіл. Өйткені оқушылардың барлығы жазғы демалысқа шығып, күніге серуен кешіп, ойын ойнайды. Жаз айларында, әсіресе шілде айында шомылуға немесе табиғатқа шығу өте керемет. Ал кейбіреулері болса ұзақ уақытқа апа-аталарына немесе жақын туыстарына барады. Жалпы өзім ұзақ бір сапарға шыққанды ұнатамын. Мен Тараз қаласының тұрғынымын, мұнда жаз айлары ыстық болғаны соншалық, бірден қарайып кетесің. Жаз айларындағы тағы бір ерекшелік, кешкілік кезең қатты ұнайды. Өйткені кешкі масатыдай салқын жел керемет күйге бөлеп, уақыттың қалай зымырап өтіп жатқанын байқамай жүре бересің. Көрші балалармен аулаға ойынға шығып, футбол, волейбол ойындары қызық үстіне қызық бола береді. Жаз айларындағы әрбір күн өте тамаша, дегенмен жыл мезгілдерінің қайсы бірін алсақ та, әр қайсысының орыны бөлек, ерекше.
Ш. Ш. Уалиханов — одна из замечательных личностей в среде казахского народа в дореволюционный период, просветитель-демократ, путешественник, этнограф, филолог. Появление на исторической арене такого всестороннего ученого и передового человека совпало с важным этапом истории казахского народа — оживлением развития производительных сил Казахстана и углублением его столетнего экономического и культурного общения с Россией.
Огромное значение Ш. Уалиханова для нашей отечественной науки еще в XIX веке было обще известным. Профессор Н. И. Веселовский говорил: «Как блестящий метеор, промелькнул над нивой востоковедения Шокан Шынгысович Уалиханов: русские ориенталисты единодушно признали в лице его феноменальное явление». Ученый и путешественник П. П. Семенов-Тян-Шанский считал Уалиханова одним из «самых просвещенных людей из национальных окраин». Исследователь Азии Г. Н. Потанин писал: «В среде казахов не найдется ни одного, за которым было бы признать значение, равное с Шоканом». Современники Уалиханова называли его «гениальным молодым человеком», честнейшей и чистейшей личностью». Жизнь и деятельность. Шокан Уалиханов (полное его имя Мухаммед-Ханафия, Шокан — прозвище, данное матерью) родился в ноябре 1835 года в урочище Кушмурун Кокшетауской (ныне — Северо-Казахстанская) области, в семье старшего султана — правителя Шынгыса Уалиханова, впоследствии получившего чин полковника, одного из влиятельных, образованных для своего времени людей. Бабушка Шокана была умной, образованной, знавшей несколько языков женщиной. Она оказала большое влияние на духовное развитие Шокана Уалиханова. Светлые воспоминания о бабушке — наставнице, носи-теаышпе лучших традиций народа, обычаев — Шокан сохранил на всю жизнь. Он записал ряд памятных встреч с ней. Будучи уже офицером особых поручений при генерал-губернаторе Западной Сибири, Шокан, получив сообщение о смерти Айганым, специально поехал в Сырымбет,чтобы попрощаться и проводить ее в последний путь»,— писал один из исследователей жизни и деятельности ученого академик Академии наук Казахстана А. X. Маргулан.
Бір күні ел ішінде жұт болып, су құрғапты. Бəрі шөлдепті,сосын толағай тау алып жаңбыр алып елімді шөлге қандырам деп сапарға кетіпті. Алдынан үлкен тау шығыпты соның бір бөлігін ол ойып,ауылына алып барыпты.ауылға жақындап қалғанда тасқа шалынып құлап тау астында қалып қойыпты.сөйтіп ол тауды толағай деп атапты