"Күш атасын танымас"- деген сөз қайдан шыққан?Қазақ халқының даму тарихында басынан кешкен әр түрлі оқиғаларды,тарихи тұлғалардың ойда қалар іс-әрекеттерін,табиғат кқұбылыстарын бәрін ойша қорытындылап,тұжырымдап отырған.Өмір тәжірибесі ретінде ауызекі әңгімеде айтылып отырған.Осындай тұжырымдар,қанатты сөздерге, мақал мәтелге айналып, ойының дәлдігімен, мазмұнының тереңдігімен бала тәрбиесінде тәлімгерлік роль атқарған."Күш атасын танымас"-деген сөзде халық жақсылығын асқақтатқан,жамандықты жерлеп құртқан,осындай тұжырымды сөздердің бірі.Адамзаттың даму тарихында алғашқы кезеңдерде тек қара күшке ғана орын берілген.Кейін адамның ойлау қабілеті артып,білімді болу бірінші жолға қойылған."Білекті бірді жығар,білімді мыңды жығар"- деген сөз осы кездері шыққан.Алып күштің иесі, қазағымның палуаны Қажымұқан Мұңайтпасовты осы кезде айта кету керек.Өз кезінде талай озбырлық көрседе,күшімен әлемді мойындатқан палуан.Сол дәуірдің сұрқия амалдары оны Қара Иван деп шығарсада,түбі әлемге қазақты танытып, күшін мойындатып кеткен тұлға."Күш атасын танымас"- деген тұжырымға тағы бір мысал айта кетейін.Қазақтың Балуан Шолағы базар аралап келе жатып, шетте мүсіні келіскен кертөбел атты көзі шалады.Касында бір адам ошаққа от салып отырғанын көріп, сол адамды күшіне сеніп лақтырмақ болып,атты алмаққа ұмтылған екен. Сонда әлгі а Шолақтың өзін көтере түрегеліп лақтырып тастаған ғой.Балуан мұндай алып күшті күтпесе керек,атына қарғып мініп желе жөнеліпті.Арттағы адам:Сенің көздегенің кертөбел ғой, ала ғой-деп айқайлапты."Өлімнен ұят күшті"- деп, қарай алмапты Балуан.Сол кезде сендім, "Күш атасын танымайтынына"- деп Балуан еске алған көрінеді.Қазірдеде біздің елімізді күшімін аренада белдесіп ,әлемге танытып жүрген балуандарымыз өте көп."Күш атасын танымас"күші мен ілімі қатар дамыған жастарымыз көп болсын
Қақтығыстану – қақтығыстың жағымсыз зардабын алдын алу және даму заңдылықтары, оны шешу немесе жою әдістері туралы ғылым. Тарихи және көркем әдебиеттерде адамдар үшін күш салдары, формасы және мазмұны бойынша ерекшеленетін көптеген қақтығыстық жағдайлар келтіріледі. Мамандардың пайымдауларынша, соңғы бес мың жылда адамзат әлеуметтік қарама-қайшылықтарды шешудің ең қорқынышты формасы - он бес мың локальді және ортақ соғыстарға қатысқан.
Гераклиттің (530-470 ж.б.з.д.) ойы бойынша дүниеде бәрі ұрыс арқылы туады, ал соғыс пенен қақтығыс барлық заттың негізі. Соғыс бәрінің әкесі және бәрінің патшасы – деп санады. Ал Эпикур (341-270ж.б.д.) Гераклиттің ойымен бөлісіп, онда ұрыс адамдарды мейірімді және ұрыссыз өмір сүруге жетелейтін ұрыс деп тұжырымдады. [28,27]
Осы дәйектерге қандай қатынаста болмасақ та, өркениеттің бүкіл тарихы, кейде шешілуі күш қолдану әдістері мен тәсілдерін қолданусыз мүмкін болмайтын әлеуметтік қақтығыстардан тұрады, бұл жағдай шартсыз түрде халықтар өмірі мен әрекеттерінің барлық салаларына қалыпқа келтірілмейтін зиян келтіреді.
Тағы бір ерекшелейтін жайт, көбінесе ең күрделі байқалмайтын, анайы болып көрінетін жағдайлар, түрткілерден, себептерден туындайды, сондықтан да қақтығыстың маңыздылығы, оның құрамдас бөліктері, олардың шешу жолдарын қарастыру әлеуметтік психология ғылымының ең маңызды пәні болып табылады.
Барлық қақтығыстар адамның ішкі өмірі ерекшелігіне, сонымен қатар оның әлеуметтік қатынастарына негізделген психологиялық құрылымдардан тұратыны белгілі.
Қоғамда болып жатқан әлеуметтік процесстерді қақтығыстардың маңызды әлеуметтік мәселе болып табылатынын зерттеулерде көрсетті. Бұл бірқатар себептермен шарттасқан: қақтығыс феноменінің күрделілігі, сонымен қатар оның пайда болуын бірнеше мәнде түсіндірген.
Қақтығыс қоғамдық қатынастардың басым көзі болды. Ол айқын және латентті формаларда көрінеді. Ол тұлғааралық қарым-қатынастарға ене отырып, күнделікті өмір және мемлекеттің дамуына негізделген қақтығыстарда көрініс табады. Осындай жағдайдың басты себебі ретінде Аристотельдің (384-322ж..д.) ойы бойынша бастапқыда адамдарды табиғатынан жүйкесі жұқарған деп ойлады. Осыдан келе оның пікірі бойынша қақтығыс қоғамның қалыпты жағдайы болып саналады. Аристотель негізгі қақтығыстың қайнар көзі адамның тұрмыстық жағдайының жоғары немесе төмендігінен туындайды деп санады
(1706—1781)
Құттымбетұлы - Наурызбай (1706—1781) Үлы жүз Шапырашты тайпасының Асыл руынан, қазіргі Алматы облысы, Жамбыл ауданындағы Жалпақтас, Серіктас деген жерлерде туған. Абылай ханның ту ұстаушы үш батырының бірі (Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, Шапырашты Наурызбай).
Наурызбайдың өмірі жоңғарларға қарсы соғыспен өткен. Жоңғарлармен соғыста оның Қүдайберген, Шолпан, Дүйсен деген үш бауыры бірдей қаза болады. Наурызбайдың 1729 жылы қалмақ батырлары Шамал хан мен Қаскелеңді жекпе-жекте өлтірген ерлігі қазақ даласына кең тараған.
Қашаннан да ханға хан, бас батырға бас батыр жекпе-жекке шығатын дәстүр. Қаскелең жорғалатып өзі майданға шықты. Ала атына мініп Наурызбай қарсы беттегенде қалмақ біткен шу ете түсті. Наурызбай салған көк сүңгі ә дегенше Қаскелеңнің жауырынынан шықты, Қаскелең жерге сылқ етіп, екі бүктеліп түсті. Бул шайқаста қазақтар жеңіске жетті.
Балқаш көлінің маңында Шамал хан мен Наурызбай жекпе-жекке шықты. Наурызбай Шамал ханды шоқпарымен бір үрғанда-ақ қүлатты. Бұл шайқаста да қалмақ қашып, қазақтар жеңіске жетті. ОСЫ БОЛАДЫ ҚАЗАҚША БАТЫР ТУРАЛЫ ӘҢГІМЕ