Шығарма тақырыбына "Первое мая" Бірінші мамыр – бұл мереке. Ол арналды еңбек және прославлению көшіп адам. Ресейде Бірінші май деп аталады көктем және еңбек, ал әлемде – Халықаралық еңбекшілердің ынтымақтастығы. Бірінші мамыр болып саналады символикалық күндіз құқығын қорғау еңбек. Ол болып саналады осындай тағы алдыңғы ғасырда әлемде өте бастады алғашқы демонстрациялар қорғауға еңбекші. Адамдар қорғады құқық нормаланған жұмыс күні, еңбек ақы, беруге билік сайланбалы органдарға – кеңестерге және олай бұдан әрі. Еңбекші жиналған өткен митингілер, деп аталатын "маявки", олар көп ұқсас қыдыруды табиғатта. Олар сөйлескен, өз істерінде, совещались, ал предъявляли өз талаптарын жұмыс берушілер, иелері зауыттар мен фабрикалар. Кеңес Одағында көп қоғамда ценился еңбек, мамыр айы өте үлкен оқиға. Сол уақыттан бастап бардым дәстүр шығуға бүкіл отбасымен шеруге баруға бағаналардың басты қалаларының көшелеріне, мойнына, тулар мен ұрандар ілінді. Балаларға арналған Бірінші мамыр біртұтас бөлшегіне айнала берді атаулы күн - әкелер жасөспірімдері оларды екендігіне иықта, ал олар размахивали түрлі-түсті әуе шариками. Қазір Кеңес Одағы жоқ, бірақ Бірінші мамыр бәрібір байқалады және бүкіл әлем бойынша. Әлемде осы күнге орай жиі приурочивают ереуілдер, митингілер мен жұртшылық және сөйлеу антиглобалистов, анархистов және басқа да неформалов. Біздің елімізде бұл мейрам көп мәнді тарихи күн. Өзім де бірнеше рет қатыстым первомайских шерулерге қатыспауы тиіс. Біздің елде және Еуропа елдерінің көбінде, онда ауданда Первомая жүргізіледі көктемгі жастар балы, көктемгі студенттік карнавалдар. Мен оқыған Бірінші мамыр аралығында көктем тағы незапамятные шыңғыс заманында, нақтырақ айтқанда, языческий мерекесі табиғаттың оянуы Беллетейн күні түнде Бірінші мамыр. Мәуліт-маңызы мол мереке және әлі күнге дейін, қоғамда бар, себебі, қазір танымал шыңғыс табынушылық.
Жұмбақтас – Әулиекөлдің сол жағында, Көкше мен Теміртау тауларының айырығында орналасқан жартас. Пішіні пирамида тәріздес, жиектері дөңгеленген граниттен тұрады. биіктігі 18 м. Жұмбақтастың пайда болу тарихы туралы халық жадында сақталған аңызда:17-жастағы тұтқынға түскен қалмақ қызы Оқжетпес шыңынан Бурабай (ескі атауы Әулиекөл) комитене секіріп кетеді де, сұлудың түскен жерінен таңғажайып жартас пайда болған. Егер Жұмбақтасқа көгілдір шығанақтан қараса, қыздың бейнесі байқалады, ал қарама-қарсы жағынан қараса мыстан кемпірдің бейнесін көруге болады. Орыс тілді авторлар Жұмбақтасты «Сфинкс» деп атап кеткен.
Құстар (лат. Aves)[1] — омыртқалы жануарлар тип тармағының бір класы. Құстардың эволюциялық даму сатысы 4 кезеңге бөлінеді:
алғашқы құстар – археоптерикс; тісті құстар; қырсыз жалпақ төстілер – түйеқұстар, киви, пингвиндер; қырлы төсті құстар. Құстар — жылықанды омыртқалы жануарлар (омыртқасы бар жануарлар). Олардың қауырсындары жылуды сақтауға және ұшуға көмектеседі. Олар артқы екі аяқтарымен жүреді, ал алдыңғң аяқ-қолдары қанаттарға айналған. Құстардың барлығы жұмыртқа салады. Құстардың денелері жеңіл болғанымен, мықты және ұшуға ыңғайлы болады. Дегенмен ұшпайтын құстар да кездеседі.
Құстар 2 класс тармағына: бір ғана отряды бар кесірткеқұйрықтылар (жойылып кеткен) және 34 отрядқа бірігетін 9 мыңдай түрі (оның 28 отряды осы кезде де кездеседі) желпуішқұйрықтылар немесе нағыз құстар деп бөлінеді. Құстар Арктикадан Антарктика жағалауларына дейінгі барлық табиғи белдемдерде таралған.
Қазақстанда құстардың 18 отрядқа жататын 489 түрі бар. Оларды мекен ететін орындарына қарай орман, ашық дала, батпақты-шалшықты және су құстары деп бөледі. Алғашқы құстардың дене тұрқы 1,8 м-ге дейін жеткен, тістері жақсы жетілген, ұша алмаған. Тіссіз, жақсы ұшатын ихтиорнистер қазіргі құстарға өте жақын болған. Құстардың басқа омыртқалы жануарлардан айырмашылығы – олардың ауада ұша алатындығы. Атап айтқанда, алдыңғы аяғы қанатқа айналған, төс, сан және мойын бұлшық еттері жақсы жетілген, сүйектері жұқа, көбінің іші ауаға толы қуыс болғандықтан және бір-бірімен жіксіз тұтасатындықтан, қаңқасы жеңіл әрі берік. Құстарда тек құйымшақ безі ғана болады (ол су құстарында жақсы жетілген). Жүрегі 4 камералы. Зат алмасу процесінің тез және қарқынды жүруі – олардың ұшуына қажетті энергия бөлінуін және дене температурасының тұрақты әрі жоғары болуын (38 – 41°С) қамтамасыз етеді. Құс қанаты, қауырсыны ұшу, қозғалу құралы ғана емес, денедегі жылылықтың бірқалыпты болуын қамтамасыз етеді және шамадан тыс салқындаудан немесе қызып кетуден сақтайды. Ас қорыту органдары қоректі көп мөлшерде қабылдап, тез қорытуға бейімделген. Ұшу кезінде құстардан көп энергия бөлінетіндіктен, жоғары калориялы қоректі қажет етеді. Тыныс алу жүйесі ұшуға байланысты ерекше өзгеріске ұшыраған. Құстардың ішкі органдары мен бұлшық еттері арасында және тері астында жалпы көлемі өкпеден едәуір үлкен 9 – 10 ауа қапшықтары болады. Олар өкпемен кеңірдек арқылы байланысқан. Сондықтан құстар ұшу кезінде қанатын жайғанда кеуде қуысы кеңейіп, өкпеге енген ауа осы ауа қапшықтарына өтеді. Ал қанатын қомдағанда кеуде қуысы кішірейіп, ауа қапшығындағы ауа өкпе арқылы сыртқа шығады. Құстардың өкпесінде қан оттегімен екі рет (дем алған кезде және дем шығарған кезде де) тотығады. Оны қосарлы тыныс алу деп атайды. Бұл тек құстарға ғана тән қасиет. Құстардың жүйке жүйесі жақсы дамыған, миы үлкен, ми сыңарлары, көру орталығы, мишығы жақсы жетілген. Құстардың сезім органдарының дамуы әр түрлі. Тез ұшатын үкі, жапалақ, басқа да жыртқыш құстардың көзі жақсы жетілген. Иіс сезу көп құстарда жетілмеген, ал дыбыс есту қабілеттілігі жақсы дамыған. Құстардың көру және есту органдарының жақсы дамуы, олардың алыс және жақын кеңістіктерді игеруіне, мезгілімен қоныс аударып, түрішілік және түраралық қатынас жасауына әсер етіп, құс тіршілігінде маңызды рөл атқарады. Құстар 1-ден 20 – 25-ке дейін жұмыртқа салады. Оны 12 күннен 80 күнге дейін басады. Құстар өсімдіктерді тозаңдандырып, олардың тұқымдарын таратады, зиянды жәндіктер мен кемірушілерді құртып, олардың табиғаттағы санын реттеуге қатысады. Кейбір түрлері бау-бақшаға, егістікке зиянын тигізіп, әр түрлі жұқпалы, паразиттік аурулардың қоздырғыштарын таратады.
1868 ж. Вена қаласында (Aвстрия) алғаш рет құстарды қорғау туралы ресми шешім қабылданған. 1922 ж. Құстарды қорғаудың Халықаралық кеңесі құрылды. Халықаралық табиғат қорғау одағының “Қызыл кітабына” құстардың 209 түрі мен 83 түр тармағы, ал Қазақстанның “Қызыл кітабына” 56 түрі енгізілген.
Бірінші мамыр – бұл мереке. Ол арналды еңбек және прославлению көшіп адам. Ресейде Бірінші май деп аталады көктем және еңбек, ал әлемде – Халықаралық еңбекшілердің ынтымақтастығы.
Бірінші мамыр болып саналады символикалық күндіз құқығын қорғау еңбек. Ол болып саналады осындай тағы алдыңғы ғасырда әлемде өте бастады алғашқы демонстрациялар қорғауға еңбекші. Адамдар қорғады құқық нормаланған жұмыс күні, еңбек ақы, беруге билік сайланбалы органдарға – кеңестерге және олай бұдан әрі.
Еңбекші жиналған өткен митингілер, деп аталатын "маявки", олар көп ұқсас қыдыруды табиғатта. Олар сөйлескен, өз істерінде, совещались, ал предъявляли өз талаптарын жұмыс берушілер, иелері зауыттар мен фабрикалар.
Кеңес Одағында көп қоғамда ценился еңбек, мамыр айы өте үлкен оқиға. Сол уақыттан бастап бардым дәстүр шығуға бүкіл отбасымен шеруге баруға бағаналардың басты қалаларының көшелеріне, мойнына, тулар мен ұрандар ілінді. Балаларға арналған Бірінші мамыр біртұтас бөлшегіне айнала берді атаулы күн - әкелер жасөспірімдері оларды екендігіне иықта, ал олар размахивали түрлі-түсті әуе шариками.
Қазір Кеңес Одағы жоқ, бірақ Бірінші мамыр бәрібір байқалады және бүкіл әлем бойынша. Әлемде осы күнге орай жиі приурочивают ереуілдер, митингілер мен жұртшылық және сөйлеу антиглобалистов, анархистов және басқа да неформалов. Біздің елімізде бұл мейрам көп мәнді тарихи күн. Өзім де бірнеше рет қатыстым первомайских шерулерге қатыспауы тиіс.
Біздің елде және Еуропа елдерінің көбінде, онда ауданда Первомая жүргізіледі көктемгі жастар балы, көктемгі студенттік карнавалдар.
Мен оқыған Бірінші мамыр аралығында көктем тағы незапамятные шыңғыс заманында, нақтырақ айтқанда, языческий мерекесі табиғаттың оянуы Беллетейн күні түнде Бірінші мамыр. Мәуліт-маңызы мол мереке және әлі күнге дейін, қоғамда бар, себебі, қазір танымал шыңғыс табынушылық.