Күлтегін жырының кейіпкерлері: Күлтегін батыр, Білге, Елтеріс, Бумын, Қапаған қағандар.
"Күлтегін" жырының басты идеясы: түркі халқын ауыз бірлікке, сыртқы жауға қарсы ұйымдасқан күреске, ежелгі ата-баба жолы мен салт-дәстүрін берік ұстауға үндеу болып табылады.
Тақырыбы:
"Күлтегін" (кіші жазу) жыры әрқайсысы өз алдына дербес әрі сюжеттік жағынан бір-бірімен тығыз байланысты сегіз топтамадан тұрады. Әрбір топтама – мазмұны жағынан бір-бір хикая. Оның бірінші топтамасы – қағанның өз халқына айтқан үндеуі; екіншісі Түрік қағандығы жерінің кеңдігін суреттейді; үшіншісі түркілердің әскери жорықтарын жыр етеді; төртіншісі көршілес табғаш халқының қастандық әрекеттері туралы әңгіме; бесіншісі табғаштармен қарым-қатынас түркілерге ажал қатерін төндіретіні жайында; алтыншысы түркі халқының көреген емес екені туралы; жетіншісі түркі халқының даңқын көкке көтерген Білге қаған жөнінде; сегізінші топтама осы ескерткіш-жырды жазуға себеп болған жайттарды баяндауға арналған.
Алматыда 35 ғимарат тарихи және мәдени ескерткіш мәртебесінен айырылады | Жаңалықтар
Тарихтан тағылым терген қарашаға төл тарихы өткеннің айнасы. Оны аяққа таптауға, негізсіз даттауға, құр сөзбен мақтауға рұқсат жоқ. Ғасырлардың куәсі тастан қашалған қабырғалар да тарихтың бір бөлігі. Алматы, тарихында Алмату болған қаланың бір басында 200-ге тарта тарихи ғимарат бар еді. ХІХ, ХХ ғасырдағы ғимараттарды былай қойғанда, бабалардың өткенін баяндайтында жер жетеді. Бірақ санаулы тәуліктен соң соның 35-і өзінің тарихи және мәдени ескерткіш мәртебесінен айырылады. Қаулысы қабылданған, бұра тартуға болмайды.
Алып Алматыда сәнінен, тарихи мәнінен айырылған ғимараттарды мадиықтағанда 35-ке жеткен жалпы саны. Солардың тізімі мынау. Тарихи тізімнен сызылып тастахлған ғимараттардың біразын тіптен қазір іздеп таппайсың.
Жетім қыздың монологы Ф Оңғарсынова Адамдар, қаталсыңдар! Қаталдықтан әлі-ақ зар татарсыңдар. Жалғыздықтан зарығып ашынғанда Мен сендерді асылдар деп ем, Жоқ! Тас екен жүректерің де, Шыншылдық деген жоқ екен тілектеріңде. Өздерің оны көлгірсіп жасырғанменен, Мейірімге сараңсыңдар! Түбі содан жазым да табарсыңдар. Бір жылы көзқарастарыңа зарыққанымда Соның өзі-ақ бақыт қой, қамыққан ұлға! Найзағайдай атқылап жанарларың да, Біржола сөніп үмітім, балаң жаным да. Жыртқыштар қамап алғандай тарықпадым ба? Әділеттен жұрдайсыңдар! Тақсырет тартпай бір тынбайсыңдар Жала тартып, сендерге жүгіндім барып Тас мүсіндеріңнен түңілдім налып Тағдырым менің титтей де елеңдетпеді, Бейжайлықтарың қорқытты, керең беттегі. Мен емес, сендер екенсіңдер бүгінгі ғаріп. Адалдыққа тапшысыңдар! Әрине, данышпансығанда жақсысыңдар Өзгенің қасіреттеріне қарайсыңдар қалайша есінеп мүлде?! Бәрібір екен, сендердің көмкерлеріңе Біреулердің көзінен жас кетпеді, бұл күнде ұғындық бәрін... О, адамдар! Сендердің зұлымдықтарың шыдатпай өртеді мені де Не деген пасық едіңдер! Шуақсыз қурайды емес пе жасыл егіндер? Мейірім аңсап, жүрегім қансырап тұрған, Зұлымдықтарыңмен қамшылап тыңнан Жанымда үміт, сенімдер түгесілгенде Лақтырып тастап кеттіңдер, күресін жерге Сендерден байлық сұраман, өліп кетсем де! Алтындарыңды алмаспын, төгіп кетсең де, Мейірімге ғана мұқтажбын, білесіңдер ме? Мейірімге ғана мұқтажбын...