Шоқан (Мұхаммедханафия) Шыңғысұлы Уәлиханов – XIX ғасырдың екінші жартысында қазақ даласында туған демократтық, ағартушылық мәдениеттің алғашқы және талантты өкілдерінің бірі. Қазақтың әр алуан ғылым көкжиегінде өшпес із қалдырған мәңгі жарық жұлдыздар шыңында қазақ ұлтының абзал перзенті Шоқан Уәлиханов бар. Оның философия, этнография, тарих, экономика, фольклор, әдебиет теориясы жайлы құнды-құнды еңбектері мен пікірлері ұлттың тұтас құндылығына бағалауға тұрарлық шығармалар. Шоқан 1835 жылдың қараша айында қазіргі Қостанай облысының Құсмұрын бекетінде туған. Жасында ауыл мектебінен мұсылманша хат таныған Шоқан кейін орыс мектебі тәрбиесінде өскен.
Ия, көптен күткен көктем мезгіліде келіп жетті. Жан - жағыма жалт - жұлт қарап, анау тұстан ағаштын үстінде салбырап тұрған достым Берікті көрдім, карағаным сол еді күмп етіп жерге домалай түсті, жаңарымда күлкі пайда болды, Берік маған айқайлап кеттік тауға барайық, қызғалдақтар гүлдеді деп естідім деп мені көндірді. Екеуіміз, көшедегі ыржың - ыржың еткен Серікті, жан досым Аселді ертіп, 4-еуміз тауға қарай жол тарттық. Барғанымыз сол еді күн күркүреп, найзағайдың гүрс еткен даусын естідік, Берік қайттық ауылға, қызғалтақта теріп үлгере алмадық, ауырып қалармыз деп бәрімізді көндірді. Жол бойында келе жаттық, жаңбыр құя кетті, найзағай басымыздан ұрғандай тарс тарс етті, қорқып ауылға қарай жүгіріп едік, жер балшықтанып, аяғымыз былш былш етіп әрен жеттік, бәріміз үй - үйлерімізге тарадық, үйге жүгіріп кіріп, терезеге үніле кеттім.. Жаңбырдын дауысы шелекке жиналып тырс тырс етіп естілуде.. сол күн ерекше болды
Шоқан (Мұхаммедханафия) Шыңғысұлы Уәлиханов – XIX ғасырдың екінші жартысында қазақ даласында туған демократтық, ағартушылық мәдениеттің алғашқы және талантты өкілдерінің бірі. Қазақтың әр алуан ғылым көкжиегінде өшпес із қалдырған мәңгі жарық жұлдыздар шыңында қазақ ұлтының абзал перзенті Шоқан Уәлиханов бар. Оның философия, этнография, тарих, экономика, фольклор, әдебиет теориясы жайлы құнды-құнды еңбектері мен пікірлері ұлттың тұтас құндылығына бағалауға тұрарлық шығармалар. Шоқан 1835 жылдың қараша айында қазіргі Қостанай облысының Құсмұрын бекетінде туған. Жасында ауыл мектебінен мұсылманша хат таныған Шоқан кейін орыс мектебі тәрбиесінде өскен.