Жауаптары:
Жауаптары:12 - билет
3) Мәтіндегі тәуелдік жалғауы бар сөздер:білімнің, адамның.
20-билет
1) Мәтінді оқып,сұрақтар қой.
1.Қандай адам болашақта дегеніне жетеді? (Арманшыл адам)
2.Қай кезден бастап адам өзінің жүрегі қалаған мамандыққа бейімделе бастайды? (Жас кезден)
3.Жастардың басты міндеті қандай? (Ата-ананың, ұстаздың берген сапалы білімі мен өнегелі тәрбиесін дұрыс ұғынып, түсініп оқу ).
23-билет
2) Жалғаудың түрлері,мысал.
Жалғау — сөз бен сөзді байланыстыратын, сөз аралығындағы қатынастардың көрсеткіші болып табылатын, сөзге грамматикалық мағына үстейтін қосымшалар. Жалғаудың төрт түрі бар: көптік, тәуелдік, септік, жіктік.
Тәуелдік жалғау, әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіретін қосымша.Мысалы: менің қаламым; сенің қаламың; сіздің қаламыңыз, оның қаламы.
Септік жалғаулары арқылы есімдер сөйлемдегі етістіктермен де, шылау сөздермен де, есімдер өзді-өздері де жалғасып әр алуан қарым-қатынасқа түседі.Мысалы,еңбек,еңбектің,еңбекке,еңбектен,еңбекті,еңбекте,еңбекпен т.б.
Көптік жалғау — жалғанған сезіне көптік мағына беретін қосымша. Көптік жалғауының дыбыс үндестігіне қарай алты варианты қолданылады: -лар, -лер, -дар, -дер, -тар, -тер(қала-лар, мекеме-лер, ғалым-дар, езен-дер, ат-тар, шөп- тер).
Жіктік жалғау – баяндауышқа ғана тән жалғау.Мысалы,мен бардым,ол отырды,біз келдік т.б.
25-билет
2) Үндестік заңының ережесі,мысал.
Үндестік заңы – түбір мен қосымшаның және сөз аралығындағы дыбыстардың бір-біріне ықпал жасап, өзара үйлесіп, айтылуын үндестік заңы дейміз.
Оның екі түрі бар: 1) буын үндестігі, 2) дыбыс үндестігі.
Тіліміздегі сөздердің басым көпшілігі не біркелкі жуан, не біркелкі жіңішке айтылады.
Мысалы:
Жуан сөздер: балалар, қалалар, қызылдау.
Жіңішке сөздер: жерлерді, ініміз, күнделік.
3) "Азамат","қайраткер" сөздерін жіктеу.
Жекеше:
І жақ:Мен азаматпын,қайраткермін.
ІІ жақ: Сен азаматсың,қайраткерсің.
Сыпайы түрде:Сіз азаматсыз,қайраткерсіз.
ІІІ жақ:Ол азамат,қайраткер.
Көпше:
І жақ: Біз азаматпыз,қайраткерміз.
ІІ жақ:Сендер азаматсыңдар,қайраткерсіңдер.
Сыпайы түрде:Сіздер азаматсыздар,қайраткерсіздер.
ІІІ жақ:Олар азамат,қайраткер.
1. Антонимдік жұпты көрсетіңіз.
D) Ащы – тұщы
2. Ырықсыз етісті табыңыз.
С) сөйленді
3. Тұйық етістіктің жұрнағы жалғанғанда соңғы дыбысты өзгеріске ұшырайтын сөзді көрсетіңіз.
С) Жап
4. Сызықша дұрыс қойылған сөйлемді көрсетіңіз.
С) Су-тіршілік көзі.
5. «Көзі ашық» деген сөз тіркесінің мағынасын табыңыз.
D) білімді
6. Сан есімге байланысты қандай тыныс белгісі қойылады?
Көршім 50 лерде.
B) дефис
7. Синоним сөздерді табыңыз.
В) Ұлаң-байтақ, кең, ұлаң-ғайыр
8. Қонақ келерде үй тазарып қалды: үй ..., еден ...
C) жиналды, жуылды
9. Осы шақтағы етістікті табыңыз.
В) Әкеле жатыр
10. Сөйлемнің түрін анықтаңыз. Гүлдей бер, туған жерім
В) Лепті.
11. Шектік мағынадағы демеулігі бар сөйлемді көрсетіңіз.
C) Үшеуі тек маған амандасты.
12. Жанама толықтауышты табыңыз.
«Кәсіпкерлер кәсіптеріне қаржыны өздері табады».
А) Кәсіптеріне
13. Мақалды толықтырыңыз. «... өмір – сөнген көмір.»
А) Еңбексіз
14. Тұйық етістікті көрсетіңіз.
С) күлу
15. Одағайдың білдіретін мағынасын анықтаңыз.
Әттең, бүгін кешікпей келгеніңде үлгіретін едің!
Е) Өкіну
16. Қазақ музыкасын әлемге тұңғыш танытқан әншіні көрсетіңіз.
D) Ә.Қашаубаев
17. Астананың орналасқан жерін табыңыз.
А) Сарыарқа даласы
18. Толықтырыңыз: Тудағы қанатты қыран ... белгісі.
В) еркіндіктің
19. Қазақстанда мекендейтін аңды анықтаңыз.
Е) Түлкі
20. Ежелгі Отырар қай облыста екенін табыңыз.
С) Оңтүстік Қазақстан