Zahiriddin Muhammad Bobur: harbiy rahbar, siyosatchi, shoir
Zaxiriddin Bobur Zaxiriddin Muhammad Boburning nomi O'zbekiston tarixida Jaloddin Manguberdi, Amir Temur, Ulug'bek, Alisher Navoiy singari siyosat va harbiy ishlar arboblari bilan bir qatorda turadi. Hindistonda Boburiylar imperiyasini yaratgan temuriylar shahzodasi (G'arb manbalarida "Buyuk Mug'allar imperiyasi") o'z vatanining sadoqatli o'g'li edi va uning hayoti oxirigacha kurashdi.
Bobur Temuriylar knyazi Umarsheyx - 1483 yilda Farg'ona viloyati hukmdori oilasida tug'ilgan. 12 yoshida otasining fojiali o'limi natijasida u yangi hukmdorga aylanadi va Maverannaxrda hokimiyat uchun qattiq kurashga kirishadi. 1494-1496 yillarda, hali o'spirinlik paytida, u Samarqand uchun janglarda qatnashgan va Boburning keyingi taqdiriga ulkan ta'sir ko'rsatgan o'zining eng kuchli dushmani Shayboniyxon bilan birinchi marta jang maydonida uchrashgan.
Bobur umrining katta qismini harbiy yurishlar va janglarda o'tkazgan. U turli xil Maverannaxr mintaqalarini birlashtirishga va Temuriylarning yangi buyuk davlatini yaratishga muvaffaq bo'lmadi. Uning orzulari 1526 yilda o'z qo'shinlari bilan borgan Hindistonda amalga oshishi kerak edi. Bobur Hindistonda 300 yil davom etgan buyuk Mo'g'ullar imperiyasining asosini yaratishga muvaffaq bo'ldi. Uning g'oyalari xalqlarning uyg'unligini o'rnatishni, shuningdek, aholining barcha qatlamlarida ta'limni joriy qilishni targ'ib qildi.
Beuburg o'zining harbiy va siyosiy faoliyati bilan bir qatorda buyuk shoir edi, uning ruboiylari (lirik to'rtliklar) bugungi kunda ko'pchilikni hayratga soladi va ilhomlantiradi. Jahon adabiyotidagi eng taniqli sharqona asarlardan biri "Bobur-nom" unga tegishli.
"Bobur-name" - bu Boburning o'zi yozgan bitta asarda to'plangan, butun hayoti davomida saqlagan shaxsiy kundaliklari. "Bobur-name" nafaqat muallifning shaxsiy hayotini tavsiflash, balki Bobur tashrif buyurgan o'sha mintaqalar tarixi, madaniyati, xalqlarining kundalik hayoti, o'simlik va hayvonot dunyosini o'rganish uchun qimmatli manbadir.
Bobur o'z davrining buyuk insonlaridan biri edi. Sharq tarixidagi eng qudratli imperiyalardan birini yaratib, u baribir qalbida Vatanining otashin vatanparvari bo'lib qoldi va umrining oxirigacha ona shahri Andijon bilan diplomatik va do'stona aloqalar o'rnatishga intildi.
Bugun andijonliklar Zahiriddin Muhammad Bobur nomini faxr bilan tilga olishadi va uning xotirasini ulug'laydilar. Shaharda Boburga bag'ishlangan yodgorlik, shuningdek bizning davrimizgacha etib kelgan Bobur uyi mavjud.
Аргон — химический элемент, который находится под номером 18 в периодической таблице Менделеева. Как вещество, аргон представляет собой одноатомный инертный газ без запаха, вкуса и цвета. Занимает 3-е место по распространённости на Земле. Его опережают кислород и азот.
История открытия
Учёные не подозревали о существовании аргона до 1785 года. С того момента начались многочисленные эксперименты. Химики и физики из Англии подвергали порцию воздуха воздействию электрического тока и щёлочи. Это было необходимо для того, чтобы разделить воздух на молекулы веществ, из которых он состоит. В конце экспериментов всегда оставался неизвестный газ, который в полтора раза тяжелее азота.
Аргон официально был представлен 7 августа 1894 года на Британском собрании физиков, химиков и естествоиспытателей в Оксфорде. О его открытии был сделан доклад английскими учёными Джоном Рэлеем и Уильямом Рамзаем. Именно они проводили большинство исследований воздуха, и в конце концов обнаружили аргон.
«Аргон» с древнегреческого переводится как «неактивный, медленный, ленивый». Название полностью отражает суть элемента, поскольку он химически неактивен.
Химические и физические свойства
Аргон недеятелен. Практически не вступает в реакцию с другими веществами. Кипит при температуре -185 °C в нормальных условиях. При температуре -189 °C образует кристаллы. Имеет 3 стабильных изотопа 36Ar (0,337 %), 38Ar (0,063 %), 40Ar (99,600 %).
Где находится
На Земле аргона больше всего содержится в воздухе. Также вещество находится в Мировом океане, в солёной и пресной воде, и в земной коре.
Во Вселенной данный инертный газ распространён мало. Совместно с неоном аргон присутствует в некоторых планетарных туманностях и на звёздах.
В каких областях применяется
Аргон используется для создания лазеров и плазмообразователя. Широкое применение для инертного газа нашли в контактной, лазерной и дуговой сварке. При этом существует 3 сорта аргона. Они различаются между собой по наличию посторонних примесей и используются для разных металлов. Первый сорт чист на 99,99%, второй на 99,99%, а третий на 99,95%.
Инертный газ нашёл своё место не только в технической промышленности, но и в пищевой. Так, пищевая добавка Е938 — это и есть аргон.
Аргон не влияет на организм человека, если он находится в воздухе в нормальных количествах. Всемирное антидопинговое агентство (ВАДА) признало аргон допингом в 2014 году. При барометрическом давлении от 0,2 МПа и выше данный инертный газ может временно усилить психологическую или физическую деятельность человека. Только при очень высокой концентрации аргон может спровоцировать тошноту, головную боль, рвоту и даже удушение от нехватки кислорода.
Смотрите также химические соединения аргона.
Будут вопросы, пишите