ЖҰМЫС ҮШІН ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕЛЕРІ
ХИМИЯЛЫҚ ЛАБОРАТОРИЯДА
Органикалық химияда қолданылатын көптеген заттар азды-көпті тұтанғыш, немесе улы немесе екеуі де. Сондықтан зертханада жұмыс істегенде, қандай эксперимент жүргізілгеніне қарамастан, негізгі қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтау қажет.
1. Зертханада жалғыз жұмыс істеуге қатаң тыйым салынады, өйткені төтенше жағдайда зардап шеккенге алғашқы медициналық көмек көрсететін және сәтсіз эксперименттің салдарын жоятын адам болмайды. Сіз берілген уақытта ғана мұғалімнің немесе басқа қызметкерлердің бақылауымен жұмыс жасауыңыз керек.
2. Тыныштықты, тазалық пен тәртіпті сақтау керек. Жұмыстағы асығыстық пен салақтық көбінесе жазатайым оқиғаларға алып келеді. Сіз жұмыстан алшақтап, жолдастарыңыздың назарын аудара алмайсыз. Зертханалық үстелге бөгде заттарды (сөмкелер, оқулықтар және т.б.) қоюға тыйым салынады.
3. Азық-түлік алуға және сақтауға, арақ ішуге және темекі шегуге қатаң тыйым салынады.
4. Әрбір адам жеке қорғаныс құралдары, алғашқы медициналық көмек қобдишасы, өрт сөндіру құралдарының қай жерде орналасқанын білуі керек. Зертханада көзілдіріктерден басқа қорғаныш маскалары, респираторлар және противогаздар болуы керек. Барлық зертханаларда, оңай қол жетімді жерлерде өрт сөндіргіштер (құм және күрек салынған қораптар, өрт сөндіргіштер, өрт жамылғылары), сондай-ақ алғашқы көмекке қажетті барлық дәрі-дәрмектермен (бор қышқылы, натрий бикарбонаты, калий перманганатының ерітінділері, танин, аммиак, сондай-ақ мақта, бинт, йод тұнбасы, белсендірілген көмір, күйдірілген жақпа, көз жууға арналған бөтелке).
5. Зертханада сіз түймелі мақта халатын киюіңіз керек. Бұл жеке қорғанысты қамтамасыз етеді және киімнің, арақ пен темекінің ластануына жол бермейді.
6. Сіз оны іске асырудың барлық техникасын меңгергеннен кейін жұмысты бастауға болады. Егер тәжірибе әдісіне немесе қауіпсіздік техникасына күмәндансаңыз, жұмысты бастамас бұрын нұсқаушыңызбен кеңесіңіз.
7. Ластанған ыдыстарға тәжірибе жасамаңыз. Ыдыс-аяқтарды эксперимент аяқталғаннан кейін бірден жуу керек.
8. Химиялық заттардың дәмін татуға қатаң тыйым салынады. Сіз заттарды абайлап иіскеп, ыдысты бетіңізге жақындатпастан, тек буды немесе газдарды қолыңыздың сәл қимылымен өзіңізге қарай бағыттағаныңыз жөн, ал сіз тыныс алмайсыз. Сұйық органикалық заттарды және олардың ерітінділерін тамшуыр арқылы тамызуға болмайды, ол үшін резеңке алмұрт пен басқа құрылғыларды қолдану қажет.
9. Жұмыс барысында заттардың теріге түспеуін қамтамасыз ету керек, өйткені олардың көпшілігі терінің және шырышты қабаттардың тітіркенуін және күйіп қалуын тудырады.
10. Заттар сақталатын барлық консервілер тиісті атаулармен таңбалануы керек.
11. Реактивтерді бетке жақын жерде қыздырмаңыз, араластырмаңыз немесе шайқамаңыз. Қыздыру кезінде пробирканы немесе колбаны саңылауы бар өзіңізге немесе жұмыс істейтін досыңыздың бағытында ұстамаңыз.
12. Қорғаныс көзілдірігін келесі жағдайларда киіңіз:
а) күйдіргіш заттармен жұмыс кезінде (қышқылдар мен сілтілердің концентрацияланған ерітінділерімен, қатты сілтіні ұсақтағанда және т.б.);
б) сұйықтықты төмендетілген қысыммен айдау кезінде және вакуумды қондырғылармен жұмыс кезінде;
в) сілтілі металдармен жұмыс істеу кезінде;
г) концентрацияланған күкірт қышқылы бар құрылғыдағы заттың балқу температурасын анықтаған кезде;
д) ампулалармен жұмыс істегенде және шыны капиллярларды жасаған кезде.
13. Раковинаға қышқылдар мен сілтілердің, тұтанғыш және жарылғыш заттардың, сондай-ақ қатты иісті заттардың қалдықтарын құюға тыйым салынады. Түтін сорғышына осы заттарды ағызу үшін қақпағы тығыз жабыстырылған арнайы ыдыстар және тиісті заттаңбалар болуы керек («ҚЫШҚЫЛДАРДЫ АҒЫТУ», «СҮЛДІ АҒЫТУ», «ОРГАНИКАНЫ АҒЫТУ»).
14. Сынған ыдыстардан, қағаз бен мақтадан жасалған әйнекті раковинаға тастауға жол берілмейді.
15. Жұмысты аяқтағаннан кейін газды, суды, сорғышты және электр қуатын өшіру керек.
