Zahiriddin Muhammad Bobur: harbiy rahbar, siyosatchi, shoir
Zaxiriddin Bobur Zaxiriddin Muhammad Boburning nomi O'zbekiston tarixida Jaloddin Manguberdi, Amir Temur, Ulug'bek, Alisher Navoiy singari siyosat va harbiy ishlar arboblari bilan bir qatorda turadi. Hindistonda Boburiylar imperiyasini yaratgan temuriylar shahzodasi (G'arb manbalarida "Buyuk Mug'allar imperiyasi") o'z vatanining sadoqatli o'g'li edi va uning hayoti oxirigacha kurashdi.
Bobur Temuriylar knyazi Umarsheyx - 1483 yilda Farg'ona viloyati hukmdori oilasida tug'ilgan. 12 yoshida otasining fojiali o'limi natijasida u yangi hukmdorga aylanadi va Maverannaxrda hokimiyat uchun qattiq kurashga kirishadi. 1494-1496 yillarda, hali o'spirinlik paytida, u Samarqand uchun janglarda qatnashgan va Boburning keyingi taqdiriga ulkan ta'sir ko'rsatgan o'zining eng kuchli dushmani Shayboniyxon bilan birinchi marta jang maydonida uchrashgan.
Bobur umrining katta qismini harbiy yurishlar va janglarda o'tkazgan. U turli xil Maverannaxr mintaqalarini birlashtirishga va Temuriylarning yangi buyuk davlatini yaratishga muvaffaq bo'lmadi. Uning orzulari 1526 yilda o'z qo'shinlari bilan borgan Hindistonda amalga oshishi kerak edi. Bobur Hindistonda 300 yil davom etgan buyuk Mo'g'ullar imperiyasining asosini yaratishga muvaffaq bo'ldi. Uning g'oyalari xalqlarning uyg'unligini o'rnatishni, shuningdek, aholining barcha qatlamlarida ta'limni joriy qilishni targ'ib qildi.
Beuburg o'zining harbiy va siyosiy faoliyati bilan bir qatorda buyuk shoir edi, uning ruboiylari (lirik to'rtliklar) bugungi kunda ko'pchilikni hayratga soladi va ilhomlantiradi. Jahon adabiyotidagi eng taniqli sharqona asarlardan biri "Bobur-nom" unga tegishli.
"Bobur-name" - bu Boburning o'zi yozgan bitta asarda to'plangan, butun hayoti davomida saqlagan shaxsiy kundaliklari. "Bobur-name" nafaqat muallifning shaxsiy hayotini tavsiflash, balki Bobur tashrif buyurgan o'sha mintaqalar tarixi, madaniyati, xalqlarining kundalik hayoti, o'simlik va hayvonot dunyosini o'rganish uchun qimmatli manbadir.
Bobur o'z davrining buyuk insonlaridan biri edi. Sharq tarixidagi eng qudratli imperiyalardan birini yaratib, u baribir qalbida Vatanining otashin vatanparvari bo'lib qoldi va umrining oxirigacha ona shahri Andijon bilan diplomatik va do'stona aloqalar o'rnatishga intildi.
Bugun andijonliklar Zahiriddin Muhammad Bobur nomini faxr bilan tilga olishadi va uning xotirasini ulug'laydilar. Shaharda Boburga bag'ishlangan yodgorlik, shuningdek bizning davrimizgacha etib kelgan Bobur uyi mavjud.
Наклонение – глагол может употребляться в формах трёх наклонений (изъявительного, условного, повелительного).
а) В изъявительном наклонении глаголы обозначают действия, которые происходили, происходят или будут происходить. В изъявительном наклонении глаголы изменяются по временам.
Я читал, я читаю, я буду читать.
б) В условном наклонении глагол обозначает действие, которое может произойти при определённых условиях.
Если вы дадите мне эту книгу, я прочитал бы её.
Форма условного наклонения включает глагол в форме времени и частицу бы, которая пишется отдельно от глагола и может стоять в любом месте простого предложения.
Ср.: Если вы дадите мне эту книгу, я бы прочитал её; Если вы дадите мне эту книгу, я прочитал бы её.
Глагол в форме условного наклонения изменяется по числам и родам (в единственном числе).
Он имел бы; она имела бы; оно имело бы; они имели бы.
По лицам в условном наклонении глагол не изменяется!
В условном наклонении глагол не имеет времени и не изменяется по временам. В условном наклонении используется только форма времени!
в) В повелительном наклонении глагол обозначает действие, к которому говорящий побуждает своего собеседника.
Побуждение может быть в виде:
приказа: сядьте немедленно!;
пожелания принесите воды;
совета: посоветуйтесь лучше со специалистом.
В повелительном наклонении глагол не имеет времени и не изменяется по временам.
В повелительном наклонении глаголы изменяются по лицам и числам. У глаголов повелительного наклонения нет формы 1-го лица единственного числа (нельзя приказать самому себе или попросить самого себя).
Наиболее употребительной формой повелительного наклонения является форма 2-го лица.
При образовании формы 2-го лица единственного числа повелительного наклонения используется суффикс -и, который прибавляется к основе настоящего времени, или чистая основа настоящего времени (для глаголов совершенного вида это основа будущего времени).
Ср.: они положат (настоящее время) – положи (повелительное наклонение); они лягут (настоящее время) – ляг (повелительное наклонение).
При образовании множественного числа к форме единственного числа прибавляется суффикс или окончание -те.
Положите, лягте.
При образовании форм 3-го лица используются частицы пусть, пускай, да, которые прибавляются к глаголу в настоящем или будущем времени (но это не настоящее или будущее время!).
Ср.: Они читают (настоящее время) – Пусть (Пускай) они читают (повелительное наклонение); Будет с тобой материнская любовь (будущее время) – Да будет с тобой материнская любовь (повелительное наклонение).
При образовании формы 1-го лица множественного числа повелительного наклонения могут использоваться:
Во-вторых в отличии от других металлов легко намагничивается.
В-третьих железо не реагирует с концентрированными HNO3 и H2SO4.