З'ява I (Час каля купалля. Поўдня. Хата Зябліка. Марыля - хво-рая: то сядзіць, то ляжыць на ложку. Данілка на зямлі скрып-ку майструе. Старац сядзіць на лаве). Марыля скардзіцца Старцу на хваробу, на гаспадара, які, судзячыся з дваром, змарнаваў усю гаспадарку і нічога не дабіўся. Баіцца, каб чаго з мужам не здарылася, бо «учар-неў, асунуўся... як сам не свой».
З-'ява II—III 3 сякерай у руках з'яўляецца Сымон, заяўляе, што, «па-куль будзе хоць якая магчымасць, то не дадзімся жыўцом воўку ў зубы», што ў яго хопіць сілы і за бацьку, і за сябе, і за ўсю сям'ю пастаяць. Старац папярэджвае, што не заўсё-ды сіла на дабро ідзе. Сымон ідзе сустрэць бацьку, які пай-шоў да пана прасіць адкласці тэрмін высялення. Марыля гаворыць пра змены ў панскім двары з прыездам маладога Паніча, што ён адмовіўся здаваць зямлю ў арэнду.
З'ява IV Зоська з кветкамі ў руках просіць Старца памаліцца за здароўе Паніча. Старац развітваецца з гаспадыняй і дзецьмі.
З'ява V—VI Зоська расказвае маці, як прыгожа на сенажаці і як яна сустрэла ля рэчкі маладога прыгожага Паніча. Марыля просіць дачку не думаць многа пра яго. Зоська расказвае незвычайны сон. Бацька, маці, дзеці падняліся ў неба, па зорках, па млечнаму шляху трапілі ў дзівосную краіну. У ёй шмат кветак, спяваюць райскія птушкі... Марыля кажа, што гэта добры сон, што Бог на іх яшчэ не забыўся.
З'ява VІІ Лявон пытаецца, як здароўе жонкі. Паведамляе, што «ся-гоння будуць высяляць, ужо фурманкі ў іх наладжаны». Марыля ў роспачы. Ніхто з суседзяў не хоча ўзяць сям'ю Зяблікаў да сябе. Лявон кажа, што Сымон, Зоська і Даніл-ка служыць пойдуць, а ён з Марыляй і меншымі дзецьмі -жабраваць. Лявон. ...Ха-ха-ха! Зяблікі служыцьі жабраваць! Бацькі і дзяды жылі на гэтым куску зямелькі. Вечна думалі жыць. Чынш плацілі, талаку рабілі ў двор, як паншчыну якую; па-секу рабілі, будаваліся... Цяпер сын і ўнукі служыць і жаб-раваць... гаспадарскія сын і ўнукі. Лявон успамінае, як з бацькам ставілі новую хату і баць-ка падарваўся, цягаючы бярвенне, а ён пакалечыў нагу. Успамінае, як садзіў сад, працаваў налолі. «Чалавек з зям-лёй зрастаецца, як гэта дрэва: ссячы дрэўца — засохне, ад-бяры ў чалавека зямлю — згіне».
З'ява VIII Сымон паведамляе, што заворваюць гародніну і пшані-цу. Кліча бацьку бараніць плён сваёй працы, хапае з-пад лавы сякеру. Бацька не пускае, вырывае сякеру з рук. Зось-ка спрабуе супакоіць брата і бацьку. Лявон павучае сына, што «трэба праўды шукаць не тапаром, а розумам. Дзед твой не меў розуму, я не маю, але ты яго мей, каб з часам цябе і тваіх дзяцей не ганялі гэтак, як сягоння».
Как бы ни было плохо человеку, если у него добрая душа, он думает и заботится о других. мальчик витя, больной малярией, оглох и не мог общаться со сверстниками. всё время он проводил в дальнем углу бабушкиного огорода, где увидел птицу мухоловку, птенцов которой съела кошка. витя посадил кустик, думая, что вырастет большое дерево боярка, где птенцов никакая кошка не достанет, но это оказался кустик дикой гречки. бабушка принесла из тайги саженец лиственницы, который посадила вместе с внуком. витя часто спрашивал её, вырастет ли из саженца дерево, на что бабушка мудро отвечала, что деревья растут для всех.
Мать маленького рассказчика василия умерла, когда ему было шесть лет. отец скучал, не обращал внимания на сына. из совсем малой сестрой соней еще играл, потому что она была похожа на мать. а сын гулял сам по себе. в небольшом городе текла река, на реке был остров, а на острове – старый замок. в развалинах замка поселились нищие и другие подозрительные личности. главным среди них был господин тибурций драб. он имел двух детишек: семилетнего сына валека и трехлетнюю дочку марусю, которую почти никто не видел. однажды от нечего делать мальчик с друзьями забрался в часовенку на горе возле замка. друзья испугались «чертей» и убежали. а василий познакомился с валек и маленькой больной марусей, что нетвердо стояла на ножках. он пригласил своих новых друзей в свой сада, но валек отказался: василий – сын судьи. строгий судья не одобрит такого. василий стал все чаще ходить к детям из «плохого общества» . маруся была одного возраста с его сестрой соней. но соня была кругленькая, толстенькая и веселенькая. а маруся была словно билинонька, выросшая без солнца: тоненькая, бледная, грустная. редко-редко она смеялась. тогда смех ее звучал, словно серебряный колокольчик. а бегать и играть маруся совсем не могла, потому что она жила в подземелье без солнечного света и плохо питалась. ее любимая игрушка была одна: перебирать цветы. тибурций говорит, что серые камни подземелья высосало из девочки жизни. василий жалуется, что отец его не любит – никогда не приласкает. валек отвечает, что все в городе знают, что отец василия справедливый судья, не побоялся даже осудить графа, кричал, что может всех купить и продать. впоследствии о дружбе василия с валек узнает и тибурций. он немного сердится, но позволяет сыну судьи заходить в подземелье. только чтобы никому – ни слова! василий временем понимает, что только тогда в подземелье добра ужин, когда-то удалось украсть. сын судьи твердо уверен, что чужое брать нельзя, но ему так жалко маленькую марусю, всегда голодный… пришла осень. девочка оказалась совершенно больной. она чахнет и чахнет. и такая печальная… чтобы утешить ее, василий рассказывает о больной несчастную девочку сестре соне. сестра расчувствовалась и позволила отдать больному ее лучшую куклу. не навсегда – поиграть. маруся обрадовалась, даже порозовела, стала улыбаться. но няня стала допытываться: «где делась кукла? » соня говорила, что кукла вернется, что она пошла гулять. это еще больше взбудоражило подозрения. отец василия допрашивает его: - ты взял куклу? - я. - зачем ты украл куклу? это же подарок твоей покойной матери! но василий упорно молчит. вдруг появляется тибурций. он отдает куклу и все рассказывает господину судье. судья понимает, что его сын совсеме вор, а добрый и отзывчивый человек. он просит василия простить его. а еще… печальное событие произошло: маруся умерла. отец не только отпускает сына попрощаться с девочкой, но и дает ему деньги для тибурция. а еще просит , что некоторым из обитателей замка лучше убраться из города, потому что их разыскивает полиция. тибурций с валек вскоре исчезли из города. василий с отцом поладили. каждый год, особенно весной, василий, соня и отец носят цветы на могилу бедной маруси – ребенка подземелья.постаралась как можно кратче.
З'ява I
(Час каля купалля. Поўдня. Хата Зябліка. Марыля - хво-рая: то сядзіць, то ляжыць на ложку. Данілка на зямлі скрып-ку майструе. Старац сядзіць на лаве).
Марыля скардзіцца Старцу на хваробу, на гаспадара, які, судзячыся з дваром, змарнаваў усю гаспадарку і нічога не дабіўся. Баіцца, каб чаго з мужам не здарылася, бо «учар-неў, асунуўся... як сам не свой».
З-'ява II—III
3 сякерай у руках з'яўляецца Сымон, заяўляе, што, «па-куль будзе хоць якая магчымасць, то не дадзімся жыўцом воўку ў зубы», што ў яго хопіць сілы і за бацьку, і за сябе, і за ўсю сям'ю пастаяць. Старац папярэджвае, што не заўсё-ды сіла на дабро ідзе. Сымон ідзе сустрэць бацьку, які пай-шоў да пана прасіць адкласці тэрмін высялення. Марыля гаворыць пра змены ў панскім двары з прыездам маладога Паніча, што ён адмовіўся здаваць зямлю ў арэнду.
З'ява IV
Зоська з кветкамі ў руках просіць Старца памаліцца за здароўе Паніча. Старац развітваецца з гаспадыняй і дзецьмі.
З'ява V—VI
Зоська расказвае маці, як прыгожа на сенажаці і як яна сустрэла ля рэчкі маладога прыгожага Паніча. Марыля просіць дачку не думаць многа пра яго. Зоська расказвае незвычайны сон. Бацька, маці, дзеці падняліся ў неба, па зорках, па млечнаму шляху трапілі ў дзівосную краіну. У ёй шмат кветак, спяваюць райскія птушкі... Марыля кажа, што гэта добры сон, што Бог на іх яшчэ не забыўся.
З'ява VІІ
Лявон пытаецца, як здароўе жонкі. Паведамляе, што «ся-гоння будуць высяляць, ужо фурманкі ў іх наладжаны». Марыля ў роспачы. Ніхто з суседзяў не хоча ўзяць сям'ю Зяблікаў да сябе. Лявон кажа, што Сымон, Зоська і Даніл-ка служыць пойдуць, а ён з Марыляй і меншымі дзецьмі -жабраваць.
Лявон. ...Ха-ха-ха! Зяблікі служыцьі жабраваць! Бацькі і дзяды жылі на гэтым куску зямелькі. Вечна думалі жыць. Чынш плацілі, талаку рабілі ў двор, як паншчыну якую; па-секу рабілі, будаваліся... Цяпер сын і ўнукі служыць і жаб-раваць... гаспадарскія сын і ўнукі.
Лявон успамінае, як з бацькам ставілі новую хату і баць-ка падарваўся, цягаючы бярвенне, а ён пакалечыў нагу. Успамінае, як садзіў сад, працаваў налолі. «Чалавек з зям-лёй зрастаецца, як гэта дрэва: ссячы дрэўца — засохне, ад-бяры ў чалавека зямлю — згіне».
З'ява VIII
Сымон паведамляе, што заворваюць гародніну і пшані-цу. Кліча бацьку бараніць плён сваёй працы, хапае з-пад лавы сякеру. Бацька не пускае, вырывае сякеру з рук. Зось-ка спрабуе супакоіць брата і бацьку. Лявон павучае сына, што «трэба праўды шукаць не тапаром, а розумам. Дзед твой не меў розуму, я не маю, але ты яго мей, каб з часам цябе і тваіх дзяцей не ганялі гэтак, як сягоння».