Күн жүйесі осыдан 4,9 млрд жыл бұрын пайда болған. Ғалымдар оның пайда болуын, о бастағы алып материяның жарылысымен байланыстырады. «Үлкен жарылыстан» кейінгі шаң-тозаң мен газдан қазіргі ғаламшарлар және басқа де ғарыш объектілері қалыптасқан деседі. Ал,енді бүгінгі ғылымның біздің ғажап ғаламшарымыз орналасқан Күн жүйесі жайлы дәлелдеген қызықты деректеріне тоқталсақ.
– Күн жүйесіндегі жалпы массаның 99.86% Күннің өзіне тиесілі. Ал,қалған сегіз планета бұл жүйедегі салмақтың небәрі 0,14% құрайды.
– Күн жүйесінде 1 жұлдыз (Күн), 8 ғаламшар, 5 ергежейлі ғаламшар, 181 ай, 566000 астеройд, 3100 комета бар.
– Күнге жақын орналасқан төрт ғаламшар (Меркурий, Шолпан, Жер және Марс) негізінен металл мен тастан тұрады. Оларды ғылымда «жерлік ғаламшарлар» деп те атайды.
– Жүйедегі Юпитер мен Сатурн ең үлкен «газ алыптары» саналады. Бұл ғаламшарлар сутегі мен гелийден құралған.
– Уран мен Нептун, негізінен, мұздан тұрады. Әрі бұл ғаламшарларда су,аммиак және метан басым болып келеді. Сол себепті, бұл екі ғаламшардың «мұз алыптары» деген қосарлама атағы бар.
– Плутон біз ойлағандай Күн жүйесінің негізгі ғаламшарларының бірі емес. Оны 2006 жылы Халықаралық Астрономиялық Кеңес ұзақ пікірталастан кейін «ең кіші ғаламшар» атағынан айырады. Ол бүгінгі күні «ергежейлі ғаламшар» деп мадақталған.
– Күн жүйесінің құрамына аталмыш ғаламшарлардан бөлек Церера, Хаумеа, Макамека және Эрис атты ергежейлі ғаламшарлар, астероидтар, кометалар, астероидтық белдеулер және Койпер белдеуі кіреді.
– Нептун Күннен қабылдаған жылуынан көп энергияны өзінен бөліп шығарады екен. Ғылымға бұл жұмбақтың шешімі әлі күнге белгісіз болып келеді.
– Сатурнның Лапетус атты айының екі түсі бар.
– Юпитердің серігі саналатын Титанда сұйық элементтер кездеседі. Бірақ,ғалымдар мұның су емес екеніне сенімді.
– Сатурнның солтүстік жартышарында алтыбұрышты дауыл ойнап тұрады. Алайда, оның неліктен алтыбұрышты екендігі ғылым үшін үлкен сұрақ болып тұр.
– Күн жүйесінің шегінде тағы бір аса зор ғаламшар бар болуы мүмкін. Бұл байламға Калифорния технологиялық институтының ғалымдары математикалық есептеулерден кейін келген. Егер, бұл рас болса Койпер белдеуіндегі кейбір нысандардың түсініксіз қозғалысының сыры ашылуы мүмкін.
– Сақина Күн жүйесіндегі сыртқы ғаламшарлардың бәрінде кездеседі. Бірақ, оның барлығы Сатурндікіндей ғаламат емес. Сонымен қатар, ғалымдар сақинаның астероидтарда да кездесетіндігін байқаған.
Гений всегда талант, его наиболее полное и глубокое проявление. В этом смысле, вероятно, и следует понимать слова Поля Валери: «
отсутствие удачи в жизни неузнанного гения