Падзеі ў аповесці "Дзікае паляванне караля Стаха" адбываюцца ў канцы 80-х гадоў ХІХ стагоддзя, Вучоны-фалькларыст Андрэй Беларэцкі (галоўны герой твора) трапляе ў маёнтак Балотныя Яліны, дзе становіцца сведкам самых незвычайных здарэнняў. Уладальніцай маёнтка з'яўляецца апошняя прадстаўніца калісьці магутнага роду Надзея Яноўская. Па начах у доме бачаць Малога Чалавека і Блакітную Жанчыну, прадвеснікаў смерці кагосьці з роду Яноўскіх. Страх на ўсё наваколле наганяе дзікае паляванне караля Стаха, падчас якога (два гады назад) быў забіты бацька Надзеі. Яно ж пагражае смерцю дачцэ. Беларэцкі вырашыў раскрыць таямніцу гэтых з'яў і дапамагчы ўладальніцы Балотных Ялін. З бібліятэчнай кнігі герой твора даведваецца пра караля Стаха і радавое пракляцце Яноўскіх. У пачатку XVІІ ст. Стах Горскі, у жылах якога цякла каралеўская кроў, вырашыў дабіцца незалежнасці. Стах меў вялікае войска і карыстаўся падтрымкай у сялян. Аднак дасягнуць самастойнасці Стаху не давялося: ён быў забіты сваім сябрам Раманам Яноўскім, якога незадоўга да гэтага выратаваў ад смерці. У перадсмяротны час кароль Стах праклінае ўвесь род Яноўскіх. Гэта пракляцце праз стагоддзі дайшло і да Надзеі. Андрэю Беларэцкаму ўдалося выкрыць таямнічыя сілы і разам з сялянамі атрымаць перамогу над прафесійнай бандай. Высветлілася, што легенду пра Стаха жорстка выкарыстаў апякун Надзеі Яноўскай Дубатоўка, які стаў кіраўніком палявання. Ён прагнуў смерці Надзеі, каб стаць гаспадаром Балотных Ялін. Заканчваецца твор ад'ездам Беларэцкага і Надзеі Яноўскай (яго будучай жонкі) з Балотных Ялін.
Кирилл Кудин 1 месяц назад
Малады вучоны-фалькларыст Андрэй Беларэцкі, збіўшыся са шляху падчас буры, трапляе ў радавы замак Яноўскіх - Балотныя Яліны. Яго прымае гаспадыня замка, спадзеючыся Яноўская, апошняя прадстаўніца свайго роду. Яна распавядае Беларэцкаму, што род Яноўскіх пракляты з-за здрады, здзейсненага яе продкам, Раманам Старым, на дваццаць пакаленняў. Спадзяемся - прадстаўнік дваццатага пакалення, яна чакае хуткай смерці, з якой спыніцца і род Яноўскіх. Яна распавядае пра зданяў, з'яўленне якіх прадвесціць яе гібель - Дзікім паляванні, Малога Чалавека, Блакітны Жанчыне.
Беларэцкі застаецца ў замку, каб абараніць Надею і разблытаць клубок падзей. Ён бачыць Малога Чалавека - істота невялікага росту, з вельмі доўгімі пальцамі, якое зазірае ў вокны па начах; Блакітную Жанчыну, якая сышла са старадаўняга партрэта, на Якога спадзяёмся вельмі падобная. Паступова Беларэцкі знаёміцца з астатнімі жыхарамі - сваякамі Яноўскай Свяцілавічы, Берманам, Дубатоўк, паляўнічым і следапытаў Рыгорам. У адзін з вечароў на балоце яго перасьледуе Дзікае паляванне - група маўклівых вершнікаў на конях, якія скачуць бясшумна, вольна перасоўваюцца па дрыгве, робяць вялізныя скачкі і пакідаюць сляды старадаўніх падкоў. Беларэцкі цудам паспявае схавацца ў замку і з падвоенай энергіяй працягвае пошукі людзей, якія хаваюцца за Дзікага паляваннем. Разам з Рыгорам яны раскрываюць таямніцу гібелі бацькі Надзеі, загнанага ў балота Дзікага паляваннем за два гады да прыезду Беларэцкага. Паступова яны раскрываюць і таямніцу Дзікага палявання. Коннікі падпільнавалі і забітыя мясцовымі мужыкамі, коні - прадстаўнікі выміраючай пароды дрыгантов - патанулі ў балоце. Знікаюць і прывіды замка. Малы Чалавек аказваецца братам Бермана, вар'ятаў калекай, якога Бергман выпускаў з патаемных калідораў, а Блакітная Жанчына - самай Надзяй, якая блукае па замку ў сне.
Паэма Якуба Коласа «Сымон-музыка» — адзін з найлепшых класічных твораў беларус-кай літаратуры. Яна ўслаўляе таленавітасць бе-ларускага народа. Праз вобраз Сымона, на долю якога з самага пачатку выпалі вялікія выпра-баванні, Колас хацеў паказаць нялегкае жыц-цё свайго народа.
Сымон быў звычайным вясковым хлапчуком. Аднак ужо з самага дзяцінства пачала праяўляц-ца адметнасць яго характару. Хлопчык вельмі глыбока ўспрымаў прыроду, па-свойму тлумачыў розныя яе з'явы. Ён бачыў у гэтых з'явах тое, што іншыя не маглі заўважыць. Але бедната і забітасць перашкаджалі бацькам Сымонкі зразу-мець, што мець такое незвычайнае дараванне, як у іх сына, — вялікае Іпчасце. Таму ўжо ў самым пачатку паэмы мы знаёмімся з нялегкім жыц-цём Сымона ў сям'і. Аўтар параўноўвае лёс хлоп-чыка з лістком на ліпе:
Ён пахілы,
Ён нямілы,
У сям'і не мае сілы.
Тым нялюбы, шпго адметпны,
I брашы з ім непрывешны —
Мусіць лёс тпакі пастылы.
У сям'і Сымонка не мог знайсці аднадумцу, 5о яго ніхто і слухаць не хацеў. Важнай па-дзеяй, якая паўплывала на далейшы лёс хлоп-Іыка, было сяброўства з пастухом, дзедам Ку-рылам. Сымон — рамантык. Дзед Курыла — грактык, рэаліст, ён успрымае свет, зыходзя-ЕЫ са сваіх патрэб жыцця. Таму на пытанні ?ымона ён адказвае на сваё кыцце і веды. Дзед Курыла папярэджвае Сы-Іона, што з яго талентам і імкненнем усё па-наць яго чакае нялёгкая дарога.
Смерць дзеда Курылы паставіла перад Сымонам новыя пытанні— жыцця і смерці.
Чаму так, — думае хлопчык, — дзед памёр, ў прыродзе ўсё засталося, як і было?» Хутка пасля дзедавай смерці Сымонка пакінуў свой дом. Лёс адкрывае перад ім новыя Іляхі, выпрабоўвае хлопчыка. Спачатку Сымон знаёміцца з жабраком, які хітруе і ашукае людзей і думае толькі аб тым, як набіцьваю торбу.
Неяк з-за навальніцы Сымон з жабраком вы-ушаны былі звярнуць з дарогі, каб прасушыц-а і абагрэцца. I тут адбылася галоўная ў жыцці ымона падзея: ён пазнаёміўся з Ганнай. Воб-аз гэтай дзяўчыны не выходзіць з галавы хлоп-а аж да новай сустрэчы. Можна было б зас-шда з Ганнай, ды толькі новая дарога не давала /Іопцу спакою, клікала яго наперад. Прывяла »тая дарога Сымона да карчмы. Але застацца ў карчмара і служыць яму хлопец таксама не змог: быць пад прымусам — не для яго.
Не застаецца жыць Сымон і ў панскім замку, хоць там абяцалі навучыць яго музычнай гра-маце. Іграць аднолькавыя, завучаныя мелодыі юнак не мог, душа поўнілася шчасцем толькі тады, калі мелодыя ішла ад самага сэрца. Бача-чы багацце, у якім жыве князь, хлопчык пачы-нае задумвацца, адкуль жа гэта багацце:
Хто дбаў князю на палацы?
Хто назнёс яму дабра?
Хто выводзіў тыя вежы?
Хто той замак будаваў?..
Потам, кроўю і слязамі
Сцэментованы муры!
Сымон не хацеў жыць пад прымусам. Не-адольным было жаданне свабоды, волі, прага даносіць да людзей сапраўднае мастацтва. Ме-навіта таму не застаўся Сымон ні з жабраком, ні ў княжацкім замку. Ён абраў дарогу ў на-род. Разам з ім пайшла і яго каханая Ганна.