1. Што называецца дзеепрыслоўем? 2. Якія агульныя граматычныя прыметы маюць дзеепрыслоўі і дзея-
словы, дзеепрыслоўі і прыслоўі?
3. Як пішацца не з дзеепрыслоўямі?
4. Як утвараюцца дзеепрыслоўі незакончанага і закончанага трывання?
5. Што называецца дзеепрыслоўным зваротам?
6. Якімі членамі сказа з'яўляюцца дзеепрыслоўі і дзеепрыслоўныя
звароты? Як яны выдзяляюцца ў вусным маўленні і на пісьме?
7. Дакажыце, што выкарыстанне дзеепрыслоўяў робіць выказванне
больш дакладным, дынамічным і выразным.
8. Што маюць агульнага і чым адрозніваюцца дзеепрыметнік і дзее-
прыслоўе, дзеепрыметнікавы і дзеепрыслоўны звароты?
9. Утварыце адпаведныя дзеепрыслоўі ад дзеясловаў завязаць, цягнуць,
хмурыцца, слухаць, разабрацца, правяраць, дрыжаць. Запішыце іх
2. Дзеепрыслоўі і дзейсловы маюць агульныя граматычныя прыметы, такія як час, лік і род. Але дзеепрыслоўі і прыслоўі адрозніваюцца тым, што дзеепрыслоўі маюць збагачаючыя прыметы (таксама называюцца адносныя прыметы), якія выражаюць дадатковую інфармацыю пра часцей азначаную дзею ці стан. Напрыклад, у слове "хутка" дзеепрыслоўя - "хутка" выражае дадатковую інфармацыю пра часцей азначаную дзею. Прыклад дзеясловаў-прыслоўяў: спаць (дзеепрыслоўе - спаць спакойна), бегчы (дзеепрыслоўе - бегчы ўсмягчаючы).
3. Недзеепрыслоўем можа быць дзееслова, якое выступае ў сказе у ролі асноўнага члена. Напрыклад, у ролі асноўнага дзееслова ў сказе "Я хачу гуляць" выступае дзееслова "гуляць".
4. Дзеепрыслоўі незакончанага і закончанага трывання ўтвараюцца праз даданне прадлога "прабегчы" (укіпленага) да беззубаўленага дзеяслова. Напрыклад, ад дзеяслова "бегчы" можна ўтварыць дзеепрыслоўе "прабегчы".
5. Дзеепрыслоўны зварот - граматычны або збагачаючы зварот, які складаецца з дзеепрыслоўя ці дзеяслова-прыслоўя і служыць для выразнага ўяўлення часцей азначанай дзеі, стану ці адносін.
6. Дзеепрыслоўі і дзеепрыслоўныя звароты могуць выступаць у ролі додатковага члена сказа, выступаць у ролі адрознага члена сказа, абазначаць час, месца, прычыну ці ступень дзеі. Яны могуць быць выдзеленыя ў вусным маўленні праз наглас, паўтарэнне, змяненне тэмбру голасу або ў пісьмовым маўленні праз вынесенне на асобны радок, выкарыстанне лапкі ці коскі. Напрыклад, у сказе "Выбегнаўшы працаўнікаў, я перайшоў працоўныя пляцоўкі" дзеепрыслоў "выбегнаўшы" выступае ў ролі адрознага члена сказа, а у сказе "Добрымі сапташэннямі, май дзіця" дзеепрыслоўны зварот "добрымі сапташэннямі" выступае ў ролі додатковага члена сказа.
7. Выкарыстанне дзеепрыслоўяў робіць выказванне больш дакладным, дынамічным і выразным, бо ўсмягчаюць, укрэшчваюць мову, служаць для выразнага ўяўлення часцей азначаных дзеяў, станоў ці адносін.
8. Дзее-прыслоўе - граматычны або збагачаючы член мовы, які выражае дзею, стан ці адносіны і паказвае якасці асобы ці предмета. Дзеепрыметнік - граматычны член мовы, які выражае дзею ці стан і пасля служыць для аднаўлення дзеепрыслоўнага прывязальнага звароту. Дзее-прыслоўныя звароты - граматычныя або збагачаючыя звароты, якія складаюцца з дзее-прыслоўя і служаць для аднаўлення дзеепрыслоўнага звароту. Дзеепрыметнікавыя звароты - граматычныя звароты, якія складаюцца з дзее-прыметніка і служаць для аднаўлення дзеепрыметнікавага звароту.
9. Ад дзеясловаў "завязаць", "цягнуць", "хмурыцца", "слухаць", "разабрацца", "правяраць", "дрыжаць" можна ўтварыць дзеепрыслоўні адпаведна: завязваючы, цягнеўшы, хмураючыся, слухаючы, разабіраючыся, правяраючы, дрыжачы.