Сумленне-гэта маральнасць, мараль, справядлівасьць, дабро, прыстойнасць, сумленнасць. Прыслухоўваючыся да яе, чалавек будзе ісці па правільным шляху, развівацца, удасканальвацца. Яго жыццё не будуць абцяжарваць дрэнныя ўчынкі, якія нікому не дзьмуць свабодна дыхаць і радавацца жыццю. Таму так важна на працягу ўсяго свой жыцця прыслухоўвацца да таго, што кажа сумленне, і не забываць пра тое, што яно заўсёды з табой. Сумленне ва ўсіх такое рознае. У каго-то яна схаваная далёка-далёка, што чалавеку часам нялегка адразу-нешта выявіць. У каго-то яно чыстае. А што ў мяне з сумленнем?Ёсць ці ўвогуле яно ў мяне? Я вырашыў праверыць сябе. Вось ем на перапынку булачку, да мяне падыходзіць мой таварыш і кажа, што сёння грошы на абед ён забыўся дома.Але я адвярнуўся ад яго і працягваю есці булку, не звяртаючы ўвагу на яго. Настаўніца папрасіла мяне падзяжурыць каля яе стала, каб дзеці нічога не чапалі і не бралі яе рэчы,я пастаяў трохі і потым пайшоў,стаміўся дзяжурыць, а ў Ніны Васільеўны зніклі ручкі і падручнік з яе стала. У двары хлапчукі мучалі котку, але я так хацеў засесці за кампутар, што мне бяла не да іх прайшоў міма і толькі ўздыхнуў. Мама патэлефанавала і спытала, ці выканаў я урокі. Я пачухаў патыліцу і схлусіў, каб не сварылася, а то яшчэ гуляць не пусце.Сказаў, што даўно ўжо зрабіў. І яна адказала ўзрадаваная мне, што я магу пайсці пагуляць на вуліцы.
Увечары я лег спаць,але мяне мучыў пытанне:”Сумленны я чалавек?” Тады я вырашыў спытаць маму.Яна цяжка ўздыхнула, праглядаючы мае сшыткі і адказала:”Ведаеш, сумленне ў цябе ёсць, толькі ты яе яшчэ не пабудзіў, задрамала ояно. Не хоча прачнуцца, вось і ты стаў падманваць, і што абяцаеш, не робіш.
І тут я задумаўся, сумленне – гэта усё маё жыццё. І яго трэба пражыць прыгожа, вось я і вырашыў па жыцці быць сумленным.
Сцяпан у апавяданні Віктара Карамазава — адзіны сын маці, і ў яга няма сваёй сям’і. У апавяданні «Дзяльба кабанчыка расказваецца» пра адзіны эпізод: адзінокая маці забіла кабанчыка, і дзеці прыехалі да яе ў госці. Дочкі думаюць толькі пра сябе і мараць ухапіць лепшы кавалак мяса. Але ў маці ёсць малодшы сын Сцяпан — яго як раз і можна назваць добрым і душэўным чалавекам, у адрозненні ад яго сваякоў. Ён лічыць, што ўсіх трэба паважаць. Ён вяртаецца да маці, каб сказаць ёй тое, што ён у свой час не паспеў сказаць бацьку. Вобраз Сцяпана варты павагі!