Ёсць у лёсе любога чалавека падзея, якое ставіць яго перад праблемай маральнага выбару, якое вызначае ўсю яго жыццё, агаляе яго духоўную сутнасць. Для пакалення Васіля Быкава такім падзеяй стала вайна. Пісьменнік-франтавік зноў і зноў звяртаецца да гэтай тэме, нібы баючыся не паспець расказаць чытачу аб самым галоўным, што адкрыла яму гэта страшнае выпрабаванне. Быкаў даследуе логіку чалавечага паводзінаў у экстрэмальнай сітуацыі, агаляе яго ўнутранае душэўнае проціборства. Прынцыпова важным для пісьменніка з'яўляецца погляд на вайну праз прызму асобнай чалавечага лёсу. Такі погляд пазбаўлены прыблізнасці і фальшы. Праблема адказнасці чалавека-вось што хвалюе пісьменніка. Яго героі заўсёды знаходзяцца ў працэсе духоўнай эвалюцыі, маральнага росту, і кожны іх учынак прыадчыняе чытачу змест іх унутранага свету. Асновай сюжэтаў твораў Быкава з'яўляецца сітуацыя выбару.
У аповесці "Сотнікаў" намаляваныя падзеі 1942 года, калі
Ён ваду з сабой цягае ў мяхах,
A злуецца i плюецца — немы жах.
Вярблюд
Iдзе ён паважна, Шыпiць вельмi страшна.
I за пяткi ўсiх шчыпае, Лапкi, нос чырвоны мае.
Гусак
Есць зялёную траву, I гаворыць так: „Му-Му".
Любiць грушу спелую, Дае вадзiцу белую.
Карова
Ляжыць у балоце бервяно,
Зубастае i злючае яно.
Кракадзіл
Крадзе нясушак, яйкi I гонiцца за зайкай.
Вось дык хiтрая краса Быццам полымя ...
Ліса
Белым пiша словы, У школе ўсiм знаёмы.
Cябруе з чорнай дошкай, Знiкае сам па-трошку.
Мел
Смачна ён у бярлозе спiць, Смокча лапу i сапiць.
А калi растане снег, Сцеражыся, чалавек.
Мядзведзь
Днём я сплю, ноччу — спяваю,
Усё ў цемры заўважаю.
На мышэй палюю ў полi,
Не сустрэць мяне нiколi.
Сава
Сам в сапогах, а хожу на голове.
гвоздь в боце
Срежьте голову, вынем сердца,
дадим пить - состоянии говорить.
гусиное перо
Летела уважении, на камень пала,
камень разбила, мертвых разбудили;
мертвые встали, в дудачки сыграли.
курица, яйца и цыплята
Сидит на палцы пани и шевелит губами.
мак цвице
Сам верхом, а ноги за ушами.
очки