Жасуша» терминін ғылымға 1665 жылы ағылшын жаратылыстанушысы Р.Гук (1635 – 1703) енгізген. Тіршілікті Жасуша тұрғысынан зерттеу – қазіргі заманғы биологиялық зерттеулердің негізі.
Жасушаның диаметрі 0,1 – 0,25 мкм-ден (кейбір бактерияларда) 155 мм-ге (түйеқұстың жұмыртқасы) дейін жетеді. Көпшілік эукариотты организмдер Жасушасының диаметрі 10 – 100 мкм шамасында. Жаңа туған жас сәбилерде – 2×1012 Жасуша, ал ересек адамның организмінде – 1014 Жасуша болса, организмнің кейбір тіндерінде Жасуша саны өмір бойына тұрақты болады. Жасушаның тірі заты – протоплазма. Ол биол. мембраналармен (жарғақтармен) шектелген биополимерлердің тәртіптелген құрылымдық жүйелері – цитоплазма және ядродан тұрады.
Жасуша ядросының құрамындағы әмбебап органоидты хромосома, ал цитоплазма құрамындағыларды –
рибосома,
митохондрия,
эндоплазмалық тор,
Гольджи кешені,
лизосома,
клеткалық мембрана деп атайды.
ответ: Экологиялык факторлор - сырткы чөйрөнүн түрдүү факторлорунун тирүү организмге тийгизген таасирлери.
Экологиялык факторлордун организмге тийгизген таасиринен жана алардын жооп берүү реакцияларына жараша белгилүү мыйзам ченемдүүлүктөр бар.
Экологиялык факторлордун келип чыгышы боюнча үчкө бөлүп карайбыз:
Абиотикалык — сырткы факторлордун организмге тийгизген таасири:
климаттык: температуранын жылдык суммасы, нымдуулук, абанын басымы
эдафикалык (эдафогендик): топурактын механикалык курамы, аба өткөргүчтүгү, кычкылдуулугу жана химиялык курамы
орографикалык: кокту колоттор (рельеф), деңиз денгээлинен бийиктиги, зоолордун бийиктиги
химиялык: абанын газдык курамы, суунун туздуулугу, концентрациясы, кычкылдуулугу
физикалык: ызы-чуу, магниттик талаалар, жылуулукту өткөргүчтүүлүгү жана кармашы, радиоактивдүүлүк, күндүн радиациясы
Биотикалык — тирүү организмдердин бири-бирине тийгизген таасири:
фитогендик — өсүмдүктөрдүн таасири
микогендик — козу-карындардын таасири
зоогендик — жаныбарлардын таасири
микробиогендик — микроорганизмдердин таасири
Антропогендик:
физикалык: атомдук энергияны колдонушу, поезд жана учактарда жылып жүрүү, толкундун жана ызы-чуунун таасири
химиялык: минералдык жер семирткичтерди жана уу химикаттарды колдонуу, өнөр жай жана транспорттун эсебинен Жер бетинин булганышы
биологиялык: азык-түлүк; организмдер
коомдук — адамдардын коомдогу көз карашы жана өзүлөрүн алып жүрүүлөр