с татарским)
А1. Матур әдәбият стиленә караган җөмләне билгеләргә.
1) Эш-хәрәкәтнең ничек үтәлүен белдереп килгән иярчен кисәк рәвеш хәле дип атала.
2) Бүген, ягъни 26 нчы апрель көнне, мәктәптә шигырь кичәсе үткәрелә.
3) Сабынны моннан 6 мең еллар элек үк кайната белгәннәр.
4) Идегәй андый ир икән, Идел йортта бер икән.
А 2. Бирелгән өзек нинди стильдә язылган?
Тел аваз теле буларак формалашкан. Авазлар сүзләрнең, җөмләләр һәм сөйләм кисәкләренең материаль (матди) тышчасын барлыкка китерәләр, телнең матдилеген тәшкил итәләр.
1) рәсми стильдә
2) фәнни стильдә
3) публицистик стильдә
4) матур әдәбият стилендә
А3. Сөйләм төгәллеге сакланган җөмләне күрсәтергә.
1) Тел кылычтан үткен, энәдән очлы.
2) Азат бүген кичен кинога барырга булды, чөнки Азат кино карарга бик ярата.
3) Яшь кызларга үреп салган чәчләр бара, заманча киемнәр бара.
4) Илнар – Казанның 1нче мәктәбенең укучысы.
А4. Сөйләм стиленә караган җөмләне билгеләгез.
1) Кошлар да әле уянып кына килә иде.
2) Әхмәт Фәйзинең гомере буена табынган язучысы - Габдулла Тукай.
3) Ну, туган, эш үтте, ничава не падилаеш, терсәкне тешләп булмый.
4) Мәгънә төсмерләре белән капма-каршы булган сүзләрне антонимнар дип атыйлар.
А5. Бирелгән өзек кайсы стильдә язылган?
Казан шәһәрендәге ипподромда «Салават” кубогына традицион хәйрия узышының икенче этабы узды.
1) матур әдәбият стилендә
2) публицистика стилендә
3) рәсми стильдә
4) фәнни стильдә
А6. Сөйләм төгәллеге сакланган җөмләне күрсәтегез.
1) Сабир карт өч кадак шикәр артыннан кибеткә килгән иде.
2) Гаяз Исхакый беркайчан да үзенең татарлыгын, туган Ватанын, Идел -Урал төбәген онытмады.
3) Илназ иптәшләренә кычкырды, ә иптәшләре Илназга борылып та карамадылар.
4) Кызларның беренчесенә Айгөл дип исем куштылар, икенчесенә Алсу дип исем куштылар.
А7. Әдәби сөйләмгә куелган таләпләрне дөрес күрсәтегез.
1) төгәллек, аңлаешлылык, сафлык, җыйнаклык, аһәңлелек.
2) Төгәллек, кыскалык, гадилек, терминнарны күбрәк куллану.
3) Төгәллек, әдәбилек, фәннилек.
4) Төгәллек, синонимнарны, кушма җөмләләрне күбрәк куллану.
А 8. Фәнни стильгә караган җөмләне билгеләгез.
1) Җә, Сирин кергәч кенә телләшергә чамалап торма әле!
2) Күк йөзе эреле - ваклы йолдызлар белән тулы.
3) Кешеләрнең хис - кичерешләрен аңлата торган сүзләр ымлыклар дип атала.
4) Элекке әдипләрнең әдәби иҗатка, шигъри сүзгә гаять җаваплы караулары мәгълүм.
А9. Бирелгән өзек нинди стильдә язылган ?
Исенме, кадерле дустым Энҗе! Язган хатыңны алып укыдым. Рәхмәт.
1) фәнни стильдә
2) публицистик стильдә
3) матур әдәбият стилендә
4) эпистоляр стильдә
А10. Сөйләм җыйнаклыгы сакланмаган җөмләне күрсәтегез.
1) Дулкыннар Мәхмүтнең битенә бәрә, күз ачарга да ирек бирми.
2) Ул тырышып эшли, нормасын арттырып үти, булдыра.
3) Шәриф Камалны бәхет һем матурлык җырчысы дип атарга мөмкин.
4) Туып - үскән авылын мактамаган кешене очратканыгыз бармы?
А11. Бирелгән өзек нинди стильдә язылган?
Ирекле сүзтезмә күчерелмә мәгънәгә ия булганда гына, фразеологик сузтезмөгә әйләнә.
1) матур әдәбият телендә
2) публицистика стилендә
3) рәсми стильдә
4) фәнни стильдә
А12 Фразеологик әйтелмә дип нәрсә атала?
1) 2.Халыкара сүзләр дип нинди күчерелмә мәгънәдәге төзелмәләр;
2) сүзтезмәләр;
3) үзара тыгыз бәйләнгән берничә сүздән төзелгән күчерелмә мәгънәгә ия төзелмә.
А13.Халыкара сүзләр дип нинди сүзләр атала?
1) чит телдән кергән сүзләр;
2) күп телләргә кабул ителгән сүзләр;
3) гомумхалык сүзләре.
А14.Борын күтәрү, борчак чәчү, чәч үрә тору, баш вату - болар нинди лексик күренешләр? Мәгънәләрен аңлат.
А15.Неологизм нәрсә ул?
1) искергән сүзләр;
2) яңа сүзләр;
3) алынма сүзләр.
А16.Суверен, президент, китап, табип, спонсор – нинди сүзләр? Мәгънәләрен сүзлектән карап яз.
астрономия - наука, изучающая движение и природу солнца, луны, планет, звезд, галактик и других небесных тел. астрономия всесторонне изучает небесные объекты, включая их положение, движение и общие характеристики.
астрономия - одна из старейших наук. есть доказательства, что еще люди знали об основных явлениях, связанных с и солнца, луны и некоторых звезд. среди древнейших письменных источников встречаются описания астрономических явлений, а также примитивные расчетные схемы для предсказания сезонных моментов восхода и захода ярчайших светил и методы счета времени и ведения календаря. теории, которые на основе развитой арифметики и объясняли и предсказывали движение солнца, луны и ярких планет, были созданы в странах средиземноморья в последние века дохристианской эры и вместе с простыми, но эффективными глазомерными приборами служили практическим целям вплоть до эпохи возрождения. почти во всех этих теориях земля располагалась в центре вселенной, а вокруг нее обращались луна, солнце, планеты и звездная сфера. но в xvi-xvii вв. в просвещенных странах европы утвердилась новая концепция, согласно которой в центре вселенной расположено солнце, а земля и другие планеты движутся вокруг него. изобретенному в те же годы телескопу астрономы узнали, что звезды - это такие же солнца, но удаленные на гигантские расстояния.
появление в xviii-xix вв. крупных телескопов и выполнение систематических наблюдательных программ к открытию того, что солнце входит в огромную систему из многих миллиардов звезд. в начале xx в. астрономы обнаружили, что эта система является одной из миллионов подобных ей галактик, и что все они разлетаются друг от друга как будто бы от сильного толчка в далеком прошлом. развитая в те же годы квантовая позволила астрономам начать исследование ядерных процессов как источника энергии солнца и звезд, что к разгадке их жизненного цикла. во второй половине xx в. новые средства наблюдения - радиотелескопы и космические обсерватории - обнаружили множество необычных типов звезд и галактик, совершенно не похожих на наше солнце и нашу галактику. у астрономов и других ученых, изучающих планеты, утвердилось понимание основных этапов формирования и эволюции нашей планетной системы из газопылевой туманности, оставшейся после формирования солнца.