Мезолитте мамонт, мүйізтұмсық сияқты ірі және табын болып жүретін аңдар жойылып кетті. Жеке жүретін бұғы, қабан секілді аңдарды қуып жүріп аулау қажеттігінен аңшылар садақ пен жебені ойлап тапты. Садақ аңды алыстан атуға мүмкіндік берді. Сондықтан мезолит дәуірінің басты жаңалығы садақ пен жебе болып есептеледі.
Бұл дәуірдің үлкен жаңалығының бірі — ұзындығы 1-2 см ұсақ жаңқа тастан жасалған құрал (микролит).
Археологтардың қазба жұмыстары кезінде мезолиттік ескерткіштер аз табылды. Қазақстан аумағында 20-дан астам мезолиттік тұрақ белгілі. Бұл дәуірде аңшылар бір жерде ұзақ мекендемегендіктен, олардың баспаналары да тұрақты болмады. Мезолит дәуіріндегі адамдар үнемі жайылымдарын ауыстырып, өрістеп отырған аңдардың соңынан ілесіп көшіп жүрді. Аңшылар Ертіс, Есіл, Тобыл, Торғай, Жайық өзендерінің бойын мекендеген.
Мезолиттік баспаналар тұрақты болмады. Баспаналар жеңіл қос секілді, ағаштан айқастырыла құрылып, үстінен аң терісі жабылатын. Есіл өзені аңғарынан қабырғалары терең көмілген, көлемі 40-60 шаршы метр болатын осындай баспана табылды.
"Kichkina shaxzoda"
Men sevib o'qigan asarlarimdan biri Antuan de Sent-Ekzyuperining "Kichkina shaxzoda" asari. Har bir o'quvchiga o'zgacha ta'sir qiluvchi bu kitob, juda chuqur ramziy ma'noga ega. Chiroyli ta'limotlar va iboralarga to'la qissa. Bu asar Ekzyuperining eng mashhur asari. Insoniyatga ko'zgu tutgan deya ta'rif qilsa bo'ladigan qissa, yolg'izlik, do'stlik, sevgi va yo'qotidh mavzulariga ega. Kitob bolalarga yozilgandek tuyulsa-da, hayotiy ma'no beradi. Masalan: "Avvaliga barcha kattalar bola edi, ko‘pchiligi buni eslay olmaydi."
"O‘zingizni to‘g‘ri baholay olsangiz, unda haqiqatdan donosiz."
Kitobdagi rasmlar ham yozuvchi tomonidan chizilgan. Ular ham mashhurlikda asardan kam emas albatta. Kichkina shaxzoda — barchamizning ichimizdagi beg'ubor bola ramzi. Kichkina shaxzoda o'z sarguzashtlari davomida kattalar yo'qotgan oddiy narsalarning qiymatini va qadrini ko'rsatib beradi. O'qiyotgan yoshingizga qaramay sizni to'liq o'ziga rom etadigan asar. Xulosa shuki, agar inson dunyoga bolalarcha yengil nazar bilan qarab yashasa, muamollar faqat miyyasidagina borligiga ishonadi.