Михаил Васильевич Ломоносов (1711-1765) – первый русский выдающийся ученый, профессиональный исследователь природы: физик, химик, географ, металлург, математик и астроном. Ему также принадлежит честь быть обновителем русского языка, на котором он написал много замечательных произведений: стихи, оды, драмы, научные сочинения. Уже в 34 года он становится первым русским академиком. Его разностороннюю деятельность можно по всеохватности интересов сопоставить разве что с деятельностью ученых эпохи Возрождения.
Ломоносов родился 19 ноября 1711 года в деревне Денисовка, недалеко от села Холмогоры. Отец мальчика занимался рыбным промыслом. Когда Мише исполнилось десять лет, отец стал брать его собой. Морские путешествия закалили характер мальчика и развили в нем решительность и самостоятельность. С другой стороны, сильным было и влияние рано умершей матери. В 1722 году она, образованная дочь дьякона, начала учить сына грамоте. К 14 годам Михаил прочел все книги, которые ему удалось достать: «Арифметику», «Славянскую грамматику» и «Псалтырь». Но этого подростку было мало. Жажда знаний стала его определяющей страстью-мечтой, которая не угасала на протяжении всей жизни.
В 1755 году по проекту Ломоносова был основан Московский университет.
Литература и русский язык – еще одна грань интересов великого исследователя. В 1755 году ученый завершает работу над «Российской грамматикой». В «Грамматике» Михаил Васильевич впервые различил «гражданский» русский язык и язык церковно-славянский. По мнению Ломоносова, в русском литературном языке из церковно-славянского должно быть сохранено только то, что живет в обиходе и понятно на бытовом уровне.
В 1757 году Ломоносова назначают Советником Академической канцелярии. Спустя год, круг его обязанностей расширился еще более. Теперь он - руководитель Исторического собрания, Географического департамента, Академического университета и гимназии при нем. Заниматься экспериментальной наукой становилось все труднее.
Он пытался продолжить научные изыскания, но силы покидали его. 4 апреля 1765 года великий русский ученый ушел из жизни.
Интересные факты: Побег из дома в Москву. Подделка документов, выдавая себя за сына холмогорского дворянина, впервые открыл наличие атмосферы у Венеры этот одаренный человек был не только ученым, но и великолепным поэтом. Когда ему было 25 лет, его с некоторыми другими выдающимися учениками отправили учиться в Германию
XVIII ғасырдың екінші жартысындағы патша үкіметінің Кіші жүз бен Орта жүздегі саясаты
Объяснение:
XVIII ғасырдың екінші жартысындағы патша үкіметінің Кіші жүз бен Орта жүздегі саясаты
Хиуа хандығы
XVIII ғасырдың алғашқы жартысында қазақ қоғамының онсыз да ауыр жағдайын солтүстік-батыстан — башқұрттар мен Еділ қалмақтары, солтүстіктен — Сібір қазақтары, оңтүстіктен Қоқан және Хиуа хандықтары тарапынан төнген қауіп күрделендіре түсті.
Қазақ елінің халықаралық жағдайының шиеленісіне түсуі және ішкі ұлттық тұтастықтың болмауы Әбілқайыр бастаған саяси топтың Ресей империясының үкіметімен жақындасуына жол ашты. Бұл жағдай қазақ қоғамындағы саяси күштердің өзара алауыздығын тереңдете түсті.
Кіші жүзде өзара дүрдараз Әбілқайыр хан мен Батыр сұлтан билік жүргізсе, Орта жүзде Сәмеке мен Күшік хандар ресми хан саналғанымен, Барақ пен Әбілмәмбет сұлтандар да дербес билікті иемденді. Сәмеке мен Күшіктің билігі Ұлы жүздің бір бөлігіне де тарады. Олар өз кезегінде Жоңғарияға тәуелділікте болды. Ал Ұлы жүздің қалған бөлігінде Жолбарыс ханның билігі сақталды. Патша үкіметі қазақ билеушілерінің өзара алауыздығын шебер пайдаланып, әкімшілік және саяси шаралар арқылы батыс аудандарды отарлауын жеделдетті. Қазақ жерінің батыс бөлігі Ресей империясына іргелес орналасқан аймақ еді. Кіші жүздің бірінші болып Ресейге қосылуы мұнда, отарлық езгінің алғашқы ауыртпалығын да ала келді. Осыған байланысты Кіші жүз үнемі ұлт-азаттық қозғалыстың ошағына айналды.
XVIII ғасырдағы қазақ қоғамындағы билеуші топтардың арасындағы алауыздық 1748 жылы Әбілқайыр ханның өліміне әкелді. Бұл қазақ жүздерінің басын біріктіру мүмкіндігін әлсіретті. Әбілқайыр ханның орнына келген Нұралы ханның билігі енді Орта жүзге жүрмеді. Тіпті Кіші жүздің өзінде Әбілқайыр мұрагерлерінің жағдайы орнықты болмады. Нұралыны Кіші жүздің рубасылары түгелдей мойындаған жоқ.
Әбілқайыр хан
Сырдария төңірегіндегі, шекті руы Батыр сұлтанды хан сайлады. Нұралыны тек байұлы рулары қолдады. Нұралы өз жағдайының қиындығын жақсы түсінді, ендігі уақытта қолдауды рубасыларынан емес, патша үкіметі тарапынан іздей бастады. Кіші жүздегі нақты жағдайдың барысын бақылап отырған патша үкіметі де өз тарапынан Қазақ жүздерінің саяси жағынан нығаюына мүдделі болған жоқ. Орта жүздегі Абылай ықпалының арта түсуі, қазақтарға көрші башқұрт халқында азаттық күрестің өрістеуі патша үкіметінің отаршылдық мүдделеріне қайшы келеді.
1748 жылы патша үкіметі Нұралыға хан атағын бекітіп беріп, жылына 600 сом мемлекеттік жалақы белгіленген. Ол орыс мемлекетінен жалақы алатын шенеунікке айналды. Нұралы хан енді өзінің барлық іс-қимылдарын патша үкіметімен ақылдасып жүргізуге тиіс болды, оған Орынборға аманат жіберіп тұру міндеті жүктелді. Патша үкіметінің бұл шаралары Нұралыға деген сұлтан ақсүйектері мен рубасыларының қарсылығын одан әрі өршіте түсті. XVIII ғасырдың 40—60-жылдарында оңтүстік шекаралардағы жайылымдар үшін қарақалпақтар, түрікмендермен қақтығыстар да күшейе бастаған еді.
Қазақтардың Еділ мен Жайық арасындағы жерлер үшін торғауыт қалмақтарымен қарым-қатынасы нашарлай берді. Халықтарды бір-біріне айдап салу мақсатында патша үкіметі «ішкі жаққа» өткен қазақтарды тұтқындауға бұйрық берді. Осының бәрі Нұралы хандығында қысқы жайылымдар үшін жер тапшылығы дағдарысын туғызды.
Еділ
Патша үкіметінің Каспий теңізінің солтүстік-батыс өңіріндегі құнарлы да шұрайлы жерлерді орыс помещиктеріне бөліп беруі қазақтардың дәстүрлі жайылымдық жерлерін мейлінше тарылтты. Жайық бойын қуалай тұрғызылған бекіністер тізбегі — Ор шебі қазақтар тарапынан қарсылық тудырмай қоймады. Ор өзенінен әрі жалғасқан Сібір, Ащы шебі Ертіс шебімен қосылды. Ал бекіністерге қоныстандырылған орыс-қазақтар мен жерсіз орыс шаруаларының жергілікті қазақтардың жеріне көз салуы патша үкіметі езгісіне қарсы наразылықтың өрістеуіне негіз болды.
1742—1765 жылдардағы заң актілері бойынша казақтардың Еділ мен Жайық арасындағы, Есіл мен Тобылдың жоғары ағысындағы, Каспий теңізінің солтүстік жағалауы бойындағы жерлерде көшіп-қонуына тыйым салынды. Бұл жағдай казақтардың түпкілікті мүдделеріне қайшы келді. 1771 жылы Еділ мен Жайық арасындағы қалмақтардың біразы Жоңғарияға көшіп кеткеннен кейін де бұл жер қазақ әскерлеріне және мемлекеттік қорға берілді. Осылайша жер тапшылығы қазақ билеушілерінің арасындағы алауыздықты одан әрі ушықтыра түсті.
Сыр елі көптеген жыр сүлейлері туып өскен қасиетті мекен.Бұл топырақта көптеген жыршылар мен ақындар дүниеге келген.Оларды көбісі,көбісі білмейді. Сыр елін «Сүлейлер елі» деп тегін атамаса керек. Сыр елінен шыққан Ешнияз сал, Балқы Базар, Жиенбай жырау, Шораяқтың Омары, Сәрсенбай, Нұртуған, Тұрмағанбет, Кете Жүсіп, Дүр Оңғар, Жаңаберген, Бұдабай, Нартай сияқты ақын-жыраулардан бастау алатын сүлейлер шоғырын олардың кейінгі буын ұрпақтары – Мұзарап, Рүстембек, Көшеней, Шәмшәт, Арзулла, Сұраған, Рысбек, Бекұзақтар болса, осы дәстүрді бүгінгі буынға үйретуде.Ел ішінде атақ пен зор абыройға ие болған.Сол себебтің оларбың есімін есте сақтап ұмвтпауымыз керек.
Интересные факты из жизни Ломоносова
Рождённый в рыбацкой деревне, юный Михайло в 10-летнем возрасте уже стал выходить в море за промысел вместе со взрослыми мужчинами и им по мере сил.
Когда юный Ломоносов узнал, что отец намерен женить его, он незамедлительно бежал в Москву, так как горел страстью к учёбе. Нелёгкое путешествие заняло у него три недели. Всё, что он взял с собой — две книги, «Арифметика» и «Грамматика».
Будущий учёный хотел учиться в Московской славяно-греко-латинской академии, но туда принимали только дворян. Тогда Михаил Ломоносов подделал документы и выдал себя за сына дворянина.
С 25 до 30 лет Ломоносов обучался за границей, осваивая точные науки и прикладные профессии.
Корпускулярно-кинетическая теория тепла Ломоносова на добрую сотню лет опередила своё время. Он уже тогда понял, что вся материя состоит из молекул, а молекулы — из атомов.
Именно он впервые в России смог произвести цветное стекло. Для достижения успеха потребовалось более 4 тысяч экспериментов.
Ломоносов открыл существование атмосферы на Венере (см. интересные факты о Венере).
Однажды вечером на учёного напали трое матросов. Будучи человеком физически очень сильным, он повалил одного из них на землю, а оставшиеся двое сбежали. Поверженный противник признался, что он с товарищами намеревался ограбить Ломоносова. Возмущённый учёный в отместку отнял у матроса одежду, заявив, что тогда он сам его ограбит.