Зат есім - заттың, құбылыстың атын білдіріп, кім? не? деген сұраққа жауап беретін сөз табы. Күнделікті өмірде кездесетін, әдеттегі жай нәрселерді ғана емес, табиғат пен қоғамдық өмірдегі ұшырасатын әр алуан құбылыстар мен уақиғаларды, ұғымдар мен түсініктерді де қамтиды.
Мысалы:құс, тас, су, шыны, адам, қол деген сөздермен қатар, жаңбыр, найзағай, сайлау.
Етістік -Заттың қимылын сипаттайтын сөз табы етістік деп аталады. Қазақ тіліндегі сөз таптарының ішіндегі ең күрделі және қарымы ең кең грамматикалық категория. Не істеді? Не қылды? Қайтті? Деген сұрақтарға жауап береді. Мысалы: Отырмын, бардық, істеді, айттың, аштыңыз.
Сын есім деп заттың сапасын, сипатын, қасиетін, көлемін, салмағын, түсін (түр-реңін), дәмін және басқа сол сияқты сыр-сипаттарын білдіретін лексика-грамматикалық сөз табын айтамыз. Сұрақтары: қандай? Қай? Мысалы: Семіз сөйлеп, арық шыққанша, арық сөйлеп, семіз шық (мақал).
Сан есім - заттың санын, мөлшерін, ретін, шамасын білдіретін сөз табы. Сан есім жеке айтылғанда абстракт сандық ұғымдардың атауы болатындықтан, нақты мағыналары басқа сөздермен қарым-қатынасқа түсу кезінде, оларды сан жағынан анықтау барысында айқындалады. Сан есім өзі анықтайтын сөздің алдынан келіп, атау тұлғасында тұрады, субстантивтенгенде (заттанғанда) көптеледі, жіктеледі, тәуелденеді, септеледі. Сан есім морфол. құрамына қарай негізгі және туынды болып жіктеледі, оның дара, күрделі түрлері бар. Семантик.-морфол. тұрғыдан есептік, реттік, болжалдық, жинақтық, топтық, бөлшектік аталатын топтарға бөлінеді.
Есімдіктер - заттың атын, сынын, санын,олардың аттарын білдірмейтін, бірақ солардың (зат есім, сын есім, сан есімдердің) орнына жұмсалатын сөз табы.Есімідіктер белгілі бір түсінікті я ойды жалпылама түрде мегзеу арқылы білдіреді. Есімдіктердің нақтылы мағыналары өздерінен бұрын айтылған сөйлемге немесе жалпы сөйлеу аңғарына қарай айқындалады. Мағыналарына қарай есімдіктер мынадай топтарға бөлінеді:
1. жіктеу есімдіктер;
2. сілтеу есімдіктер;
3. сұрау есімдіктер;
4. өздік есімдіктер;
5. белгісіздік есімдіктер;
6. болымсыздық есімдіктер;
7. жалпылау есімдіктері;
Одағай сөздер көбінесе адам сезімінің алуан түрлі күйін білдіретін дыбыстар сияқты болып келеді. Бірақ олар жай ғана дыбыстар емес, жұртшылыққа әбден түсінікті болып, белгілі дағды бойынша сөз ретінде пайдаланатын дыбыстар. Олар жұртшылыққа әбден түсінікті болып қалыптасқандықтан, жай ғана дыбыстардың қатарынан шығып, белгілі сөзге айналған. Мысалы: Уау, жігіттер-ау, бұл қалай? (Ғ. Сланов); Па, сабаз, мал болғаныңа! (бұ да); Түу, қандай тымырсық түн (бұ да); Е, жолдас, жақсы жатып, жай тұрдыңыз ба? (С. Мұқанов) дегендердегі уау, па, түу, е деген одағайлар үйреншікті сөздерге айналып, жұрттың бәріне түсінікті болып кеткен. Одағайлар негізгі және туынды болып екіге бөлінеді.
Мағыналарына қарай бөлінуі:
Ишарат одағайлар
Жекіру одағайлары
Жануарға арнап айтылатын одағайлар
Шақыру одағайлары
Көңіл-күй одағайлары
Императивтік одағайлар
Тұрмыс-салт одағайлары.
Объяснение:
Вот
Объяснение:
Родился в ауле № 4 в Павлодарском уезде Семипалатинской области Российской империи (ныне аул имени К. И. Сатпаева, Баянаульский район Павлодарской области) в семье бия. Происходит из подрода Каржас рода Суйиндык племени Аргын[7][8]. Он был младшим ребёнком (у него были брат и сестра).
С 1909 по 1911 годы Каныш Сатпаев учился в аульной школе. В 1911 году поступил в русско-казахское училище в городе Павлодар, которое окончил в 1914 году с отличием[9]. После окончания училища Каныш Сатпаев, несмотря на возражения отца Имантая, отправился на обучение в учительскую семинарию в Семипалатинске, где в связи с туберкулёзом у него возникли трудности со здоровьем. Тем не менее он получил диплом об окончании семинарии в 1918 году, сдав экзамены экстерном. Намеревался продолжить обучение с целью получения высшего образования, однако с аттестатом семинарии в то время в вузы принимали только при условии сдачи экзамена по математике и одного иностранного языка. Следующие полтора года Сатпаев готовился для поступления в Томский технологический институт. Параллельно с учёбой Сатпаев работал учителем естествознания двухгодичных педагогических курсов в Семипалатинске[9].
Работу и обучение пришлось отложить в связи с обострением туберкулёза. Почти год Сатпаев провел в родном ауле, принимая кумысолечение.
Находясь на лечении в Баянауле, Каныш Сатпаев начал составление учебника по алгебре для казахских школ, который он закончил в 1924 году. Данный учебник стал первым школьным учебником алгебры на казахском языке.
В 1920 году Сатпаев был назначен первым в Баянауле председателем Казкультпросвета (отдел по проведению культурно-просветительной работы среди трудящихся), созданного с укреплением советской власти. Тогда же постановлением Павлодарского ревкома он был назначен народным судьёй 10-го участка Баянаульского района.
«…Помню, как сразу же после установления советской власти в Сибири председатель первого в Павлодаре уездного ревкома П. В. Поздняк вызвал меня в Павлодар и … определил на работу в Баянаул председателем только что учреждённого там 10-го участка народного суда…» — вспоминал К. И. Сатпаев во время своего 50-летнего юбилея.
В начале 1921 года состоялась встреча Сатпаева с геологом М. А. Усовым, который приехал в Баянаул на кумысолечение. Усову удалось заинтересовать юношу геологией, и в том же 1921 году Каныш Сатпаев, оставив должность народного судьи, поступил в технологический институт в Томске. Однако уже в начале 1922 года в связи с обострением туберкулёза Сатпаеву пришлось вернуться в аул. Не желая прерывать учёбу, Сатпаев проходит университетский курс дома, с М. А. Усова, часто приезжавшего в Баянаул на лечение. Вернувшись через полтора года в университет, Каныш успешно заканчивает его в 1926 году. После окончания учёбы молодой инженер возвращается на родину.
Тайга. Б. Ель.
Степь. В. Ковыль.
Полупустыня Г. Верблюжья колючка