Түріктердің наным-сенімдері және дінi — жалпы алғанда, отырықшы және көшпелі халықтың діни нанымдарында алдындағы дәуірлерден алынғаны көп. Адамдардың құдайлық күштермен «қарым-қатынасындағы» аралық міндеттер қоғамдағы ерекше топтың — ша- мандардың қолында болды, ал шамандар ертедегі түрік мәтіндерінде қам деп аталған. Шамандар, сәуегейлер, емшілер, «құдайдың қалауын» жариялаушылар болған. Ертедегі түріктер дінінің негізі Көкке (Тәңір) және Жер-Суға (Йер- Суб) сиыну болды". Құдірет деп есептелген бұл қос күштің негізгісі Көк болды. Қағандар нақ осы Көктің еркімен билік құрып, олар «Көк тектестер және Көкте туғандар» деп аталды.
Природа оказывает огромное влияние на хозяйственную деятельность человека. Климатические особенности, рельеф, внутренние воды, многолетняя мерзлота, почвы в значительной мере предопределяют специализацию сельского хозяйства. Природные условия влияют на развитие многих отраслей промышленности (добывающей, лесной, гидроэнергетики и др.). Для нетрадиционных видов энергетики — ветровой, приливной, геотермальной, солнечной, природный фактор вообще является определяющим. Природная специфика территории влияет на особенности строительства, на развитие транспорта и курортного хозяйства.