Абылай ханның сыртқы саясаты.
Абылайдың сыртқы саясаты да икемділігімен және ымыршылдығымен сипатталды. Оның Россия мен Қытай сияқты күшті мемлекеттермен қатынастарының Орта Азия мемлекеттерімен қатынастарынан едәуір айырмашылығы болды. Отаршыл империялардың күш-қуатын өте жақсы ұғынған хан, бір жағынан Россия протекторатын танудан бас тартпай, екінші жағынан өз иеліктеріңде екі державаның да ықпалы күшеюіне жол бермей, олармен қатынастарда барынша икемділіккөрсетуге тырысты. Бір жағынан, Абылай Қытайдың өкімет орындарын өзінің адалдығына үнемі иландырып отырды, екінші жағынан, ол мәселені «Россия сарайына әлдеқайда ынталықпен…, ал Қытай ханымен хат жазуды бір нәрсе үшін, оған бағынышты қырғыз-қайсақтарға Қытайлардың реніш көрсетіп, қысым жасамауы үшін жалғастырып» отырған сияқты етіп көрсетті. Хан өз иеліктерін агресияшыл көршілерінен осылайша қауіпсіздендіріп қана қоймай, жекелеген пайда келтіруге де тырысты. Мәселен, 1772 жылы ол Россиядан өзінің сыртқы және ішкі жауларына қарсы күресу үшін тағы да әскер сұрады. Шынына келгенде, Абылайдың адалдығына күмәнді Россия да, Қытай да оған әскер бөлуден бас тартты. Россияның өкімет орындары Абылай ханды өзінің ықпал өрісінде ұстауға ұмтылды, сондықтан да 1777 жылы хан жазбаша өтініш жасаған жағдайда оның хан атағын тануға әзір екенін ресми түрде хабарлады. Мұндай дипломатиялық қадам өзінің сыртқы саяси аренадағы беделін нығайта түсетіннің түсінген Абылай Петербургке өзінің баласы Тоғым бастаған елшілік жіберді. 1778 жылы ғана II Екатерина оны хан деп және Орта жүздің ханы деп бекіту туралы грамотаға қол қойып, оның Кіші жүз бен Ұлы жүзге биліг танығысы келмеді. Бұған ызаланған Абылай Орынборда Троицкіде, тіпті Петронпавлда да ант беруден бас тартты. Ол 70-жылдардың аяғына қарай Абылай Россиямен қандай да болмасын қатынастарының бәрін мүлде үзді. Абылайдың оңтүстіктегі көршілерімен қатынастары басқаша болды. Оның күш салуы арқасында қайтадан қазақ аймағына айналған Жетісуда қырғыздармен қақтығыстары жалғаса берді және Абылай оларға қарсы ара– ура жорықтар жасап тұрды. 1774 және 1779 жылдырдағы жорықтар қырғыз руларының бір бөлігінің қазақ хандығына бағынуына жеткізді. Ташкентпен және Ходжентпен соғыста Сайрам, Шымкент, Созақ, Ташкент қазақтарға қайтарылды. Сонымен Абылай ханныңXVIII ғасырдың 70 жылдарындағы сыртқы саяси қызметі қазақ мемлекетінің бірлігін уақытша қалпына келтіруге, оның халықаралық аренадағы жағдайының нығайюына жеткізді. Абылайға дейін де, одан кейін бірде-бір қазақ ханының мұндай шексіз билігі болған емес. Бұл ең алдымен оның билігінің сөзсіз құдыреттілік сипатына байланысты еді. Көреген саясатшы және шебер дипломат Абылай өзіне ергендердің сүйіспеншілігіне және қарсыластарының құрметіне лайық бола білді. Бұған ханның жеке қасиеттері де едәуір дережеде себепші болды. Абылай мұсылманша жақсы сауатты болды, оқып, жаза білді. Ол сирек кездесетін саясатшы, қолбасшысы және дипломат болды. Дегенме де, ол тарих көшінөзгерте де, көшпелі өркениеттің бұрынғы күш – қуатын қайтадан келтіре де алмады. Ол қайта түлеткен біртұтас Қазақ хандығы ханның өзі қанша өмір сүрсе, сонша өмір сүрді. 1781 жылы шамамен 70 жасында Абылай Ташкенттен Түркестанға келе жатқанда дүние салып, Қожа Ахмет Иасауи кесенесіне жерленді.
Из Турции принудительно были выселены около полутора миллионов греков в обмен на выселение (также принудительное) 600 000 мусульман из Греции. Потери полностью разгромленной греческой армии превысили 40 тыс. убитыми и 50 тыс. ранеными. Погибли также десятки тысяч мирных жителей. Материальные потери вообще не поддавались учёту. Всё это позволило грекам назвать события осени 1922 года Малоазиатской катастрофой.
18. Экономическое и политическое развитие Турции в 20-30-е годы XX века. Турция была расчленена Антантой на сферы влияния и управления (Англия - в зоне Проливов, Греция - район Измира, Италия - Родос и юго-западная полоса Анатолии, Франция – земли в юго-восточной части М. Азии). Создан представитель комитет В янв 1920 г. созван вновь избранный парламент, прин «Национальный обет», т.е. декларацию независимости Турц. В ответ на эту декларацию державы в марте 1920 г. оккупировали Стамбул и разогнали парламент. Султан был вынужден покориться, а его новое правит выступило против Представит ком и Кемаля‑паши. Взрыв негодования по всей стране. На волне нац‑патр подъема в апреле 1920 г. в Анкаре был избран новый меджлис – Великое национальное собрание Турции (ВНСТ), в которое были включены и 105 бежавших из Стамбула членов парламента. Председ ВНСТ стал Мустафа Кемаль‑паша, провозгл новый орган власти единственной законной властью Турции. Созданное ВНСТ правительство во главе с Кемалем приняло рад энергичных мер по упрочению своей власти. Первой дипломатической акцией его была апелляция за к Советской России, изъявившей готовность ему. Вслед за тем в ответ на интервенцию греческих войск в глубь Анатолии турки начали успешную военную кампанию (битвы при Иненю в 1921 г.), завершившуюся осенью 1922 г. изгн интервентов. Условия навязанного султану в 1920 г. кабального Севрского договора, были пересмотрены. В итоге конференции в Лозанне была признана независ Турции в ее современных границах. Еще ранее, 1 ноября 1922 г., ВНСТ приняло закон о ликвидации султаната, после чего осенью 1923 г. Турция была провозглашена республикой. Правда, давление исламского‑духовенства сказалось в том, что представитель султанской династии АбдулМеджид II был официально провозглашен «халифом всех мусульман», однако в марте 1924 г. был ликв и халифат. Реформы проводились правившей до 1950 г. НРП. Основные принципы реформ (ататюркизма): республиканство, как единственно возможная форма правления (в1923 г. Турция провозгл респ) лаицизм, принцип светского государства (1924г. отменен Халифат), этатизм, ведущую роль государства в развитии нац экономики, прежде всего в пром, национализм, единство тур народа (отриц классов), революцион (верность идеям.) По конст 1924 г. Тур республика во главе с президентом с шир полн. Высшим органом власти был однопалатный меджлис. Выборы в парламент были двухстепенными по мажор сист. Женщ с 1930 г. предоставлялось право избирать и быть избран в муниц органы вл, с 1934 также и в меджлис. Конст декла все основн демократ права и свободы. Страна была разбита на округа‑вилайеты. Секуляр гос. Ислам, был низведен до уровня отделенной от школы и государства религии. Вакуфное имущ было национ, шариатские суды и духовные школы‑медресе упразднены, дервишеские организации ликвид. Население обязали перейти на европ форму одежды, европ календарь и летосчис, гражд форму брака с ликвид многоженства и введение фамилий с упраздн старых форм обращения (бей, паша, т.п.). Кемаль стал Ататюрком. Был принят латинизир алфавит, создававались по европейскому стандарту нач и сред школы, спец и высших учеб зав. Упразд шариатского суда сопр введ судопроизводства по европ образцу. Этатизм (огосударствление) Турец правит приступило к ликвид иностр концессий, которые частично были аннулированы, частично выкуплены. К Центр республик банку перешло от выкупленного Оттоманского банка право эмиссии. Правительство строит ж/д, портов, промыш предпр. Были устан высокие тамож тарифы. Отменялся режим капитуляций, предоставлявший льготы европейскому капиталу. C/х, были проведены налоговые реформы, в частности отменена средневековая система ашара и созданы условия для повышения товарности с/х продуктов, прежде всего табака и хлопка. В целом политика этатизма принесла свои результаты: была заложена основа промыш развития страны. Но был жесткий режим в сфере труда, отсутствие либо запрещение деятельности свободных профсоюзов (их заменяли государственные, «желтые»), а также запрещение свободной деятельности оппозиц партий.
Иногда полис рассматривают в качестве одного из видов т. н. «города-государства». В своей основе полис представляет собой земледельческую общину, поэтому к важнейшим чертам полиса относится верховная собственность общины над земельными участками граждан