Жаңа кезеңдегі білім берудің өзекті мәселесі жас ұрпаққа-адамгершілік-рухани тәрбие беру. Құнды қасиеттерге ие болу, рухани бай адамды қалыптастыру оның туған кезінен басталуы керек.
Халықта «Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған. Сондықтан баланың бойына жастайынан ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адамгершілік құнды қасиеттерді сіңіріп, өз-өзіне сенімділікті тәрбиелеуде отбасы мен педагогтар шешуші роль атқарады. Адамгершіліктің негізі мінез-құлық нормалары мен ережелерінен тұрады. Олар адамдардың іс-қылықтарынан, мінез-құлықтарынан көрінеді, моральдық өзара қарым-қатынастарды басқарады. Отанға деген сүйіспеншілік, қоғам игілігі үшін адам еңбек ету, өзара көмек, сондай-ақ қоғамға тән адамгершіліктің өзге де формалары, бұл-сананың, сезімдердің, мінез-құлық пен өзара қарым-қатынастың бөлінбес элементтері, олардың негізінде қоғамымыздың қоғамдық-экономикалық құндылықтары жатады.
1 Шын шеберде мін болмас.
У настоящего мастера брака не бывает.
2 Бақыт кілті – еңбекте.
Ключ к счастью – в труде.
3 Ұйқы тынықтырады, жұмыс шынықтырады.
Сон освежает, труд закаляет.
4 Ермек қуған пәлеге жолығады, еңбек қуған қазынаға жолығады.
Праздно развлекающийся в беду попадёт, трудом увлекающийся богатство найдёт.
5 Адамды еңбек көркейтедi.
Человека труд красит.
6 Көңілсіз бастаған іс көпке бармайды.
Дело, начатое без души, к многому не приведёт.
7 Сен iстi сүйсең, iс саған бас иедi.
Если дело любишь, дело покоряется тебе.
8 Егінді жабайы шөп аздырар, ерді еріншектік аздырар.
Пашню сорняк портит, храбреца – лень.
9 И көрмеген тері тон болмайды.
Не выделку шкура шубой не будет.
10 Ағаш жемісімен құнды, адам – ісімен.
Дерево ценно плодами, а человек делами.
11 Сөз – сабан, іс – дән.
Слово – солома, дело – зерно.
12 Бүгiнгi iстi ертеңге қалдырма.
Сегодняшнее дело на завтра не откладывай.
13 Басы қатты болса, аяғы тәттi болар.
Если начало сильное, завершение приятным будет.
14 Әрекет болмай, берекет болмас.
Если действия нет, изобилия не будет.
15 Жетi рет өлшеп, бiр рет кес.
Семь раз отмерь, один раз отрежь.
16 Кісі ақылын талғап ал, жағымдысын таңдап ал.
Чужие советы выбирай, наилучшее применяй.
17 Iсмер келсе, iс бiтер.
Если мастер придёт, дело завершится.
қшының аты шөлден өледi.
У рыбака конь от жажды умрёт.
19 Күшiңе сенбе, iсiңе сен.
Не на силу надейся, а на мастерство.
20 Шеберлiкке шек жоқ.
Мастерству нет предела.
21 Берген алар, еккен орар.
Дающий возьмёт, сеющий пожнёт.
22 Егiс ырыс таңдамайды, еңбек таңдайды.
Посев требует не удачи, а труда.
23 Өнерлiнiң тасы өрге домалайды.
У умельца камень катится в гору.
23 Жiгiттiң түсiн айтпа iсiн айт.
Не хвали красу джигита, хвали его дела.
24 Көп көрген – нұcқа, көп iстеген – ұcта.
Кто много видел, тот мудрец, много работал, тот кузнец.
25 Қашып кетсең де, шашып кет.
Даже убегая, засей землю.
26 Кiсiнiң сөзiн малданба, iсiн байқа.
Не верь словам человека, верь его делам.
27 Жас келсе – iске, кәрi келсе – асқа.
Молодому – дело, старому – угощение.
28 Iстесең – тiстерсiң.
Если работаешь – кусаешь (Кто работает, тот ест).
29 Ұсталы ел озар, ұстасыз ел тозар.
Мастеровой народ идёт вперёд, не мастеровой исчезает (ветшает).
30 Сабыр мен еңбек бәрiн жеңбек.
Терпение и труд всё перетрут.
31 Адалдық үшiн арыдым деме.
Не говори, что устал, если отстаиваешь правое дело.
32 Ұста пышаққа жарымас, етiкшi етiкке жарымас.
Кузнец всегда без ножа, сапожник без сапог.
33 Еңкейгеннiң eңсесiн еңбек көтередi.
Сгорбившегося (от горя) человека работа выпрямит.
34 Еңбек ет те, мiндет ет.
Сперва потрудись, потом возгордись.
35 Байлықтың атасы – еңбек, анасы – жер.
Отец богатства – труд, мать богатства – земля.
36 Бiтер iстiң бассына, жақсы келер қасына.
Дело будет успешным, если к его началу подойдёт хороший человек.