Ғарыш кa саяхат
Ғарыш гүлзарының көркі тажа. Небір әсем гүлдер өсіп тұр. Жердегіден
әлдеқайда шапшаң еніп, бой түзейді. Ал гүл шашканы мүлдем керемет
Кенет Түйме -Түбіттің даусы елең еткізді.
дуп, əyn! Гүл-Жауһар, бері жүршil -деді күшік. Етегінен істелеп, кабырг
карай тартты.
- Немене, кішкентай, не боп қалды? Мен бос емеспін
- Жүр, кара, терезеrе кара,- деді шіңкілдек үнмен үріп-үріп қойған Түйме-Түбin
- Кеңістік таза емес, кері барь...
-Ой, мазасыз Түйме-Түбіт...
Кыр күшігіне ілесіп иллюминаторга келді. Алыстан әлдебір космос кем
көрінді. Айырым белгісі жоқ. Бейтаныс. Оның ұшуындағы көзге ұрар бір оr аn1
- кауіп-қатерге ұшырағандарынан хабардар еткендей, жаркылдап жарык жан
келе жатқанында еді.
-Кішкентай, Батыр-Болатқа жүгір.
-Мен мұндамын, не нәрсе, Гүл-Жауһар?
-Ана жымыңдаған отты көремісін? Біреулер осылай карай ұшып келеді.
-Иә, бағыты - ғарыш қала. Ал бұлайша жаркылдатуы, әрине, апат белгісі. Қа
себілесейік. 5сөйлем қүрап жалғастыру мәтінді
(1845-1904)
Абай қазақтың ұлы ақыны, композитор, философ, қазақ жазба әдебиетінің негізін қалаушы, оның алғашқы классигі.
Әкесі Құнанбай Өскенбайұлы бай, би және қазақ руларының ішіндегі беделді адамдардың бірі болған. Құнанбай Қарқаралы дуанының аға сұлтаны болған.
Құнанбай діншіл болған. Мұсылман дінінің ықпалын күшейту мақсатын көздеп Орта Азияның діндар қожаларын, татар молдаларын қарамағындағы ауылдарға таратқан. Олардың балаларын мұсылманша оқытқан. Өз ауылында Ғабитқан деген молданы ұстап, Абайды да оқытқан. Абайдың сабаққа зеректігін байқаған соң, әкесі Семей қаласындағы мұсылман имамы Ахмет Ризаның медресесіне берген. Ол дін сабақтарына тарих, поэзия, математика, философия сияқты дүние тану пәндерін араластыра оқытуды қажет көретін ағымның бағытын ұстаған адам болған. Абай бұл медреседе 4 жыл оқыған кезінде араб, иран және Орта Азия әдебиеті классиктерінің шығармаларымен жақсы танысады. Өзі үлгілерінен үйренген. Абайдың жазу жұмысында үлгі еткені 19-шы ғасырдағы орыс әдебиеті болған. Абай Семейдегі медреседен кетер алдында үш айдай орысша оқыған, осы тілде аздап жаза және сөйлей білген. Еліне қайтқаннан кейін де Семеймен қатынасын үзбеген. Семейге саяси көзқарастары үшін жер аударылған, орыс оқымыстылары Н.И.Долгополов және Е.П.Михаэлиспен танысып, орысша білімін терендете түсуге жәрдем алған. Абай Семейге келіп, айлап жатып Гоголь атындағы кітапханадан көп кітаптар оқыған және ауылына да алып кетіп оқитын болған.
Абай дүние жүзінің басқа да ғалымдары мен жазушыларының еңбектерін оқиды. Мысалы, Ежелгі Грецияның атақты ғалымы Аристотельдің философиялық және әдеби шығармаларымен толық танысқан. Атақты данышпан Сократтың да шығармасын бәлген.
Абай В.Г.Белинскийдің еңбектерін ұнатып оқыған. А.С.Пушкин шығармаларын оқып, үлгіге тартқан.
«Евгений Онегин» романынан үзінділер аударды «Амал жоқ, қайттым білдірмей» / «Татьяна хатына»/ әнін шығарды. Сондай-ақ И.А.Крылов, М.Ю.Лермонтов, И.Гете шығармаларынан да аударды.
Абай қазақтың ән-күй творчествосын жете білген. Біржан сал, Ақан сері, Тәттімбет, Жаяу Мұса сынды халық композиторларын ерекше бағалаған. Өзі «Айттым сәлем қаламқас», «Сұрғылт тұман», «Қараңғы түнде тау қалғып» тағы басқа әндер шығарған.
Абай «Атаның баласы болма, а бол» деп, жалпы адамзатты түгел сүйетін, гуманизм биігіне шақырады.