76. Ғаламдық жылыну проблемасы
Күн райы қырық құбылатын болды. Бүгін-ақ суп-суық жел есіп,
жаңбыр жауса, ертесіне күн қызып, жер бетін 39-40 градус қайнаған
ыстыққа орай салады. Әсіресе, соңғы жылдардағы ауа райының
өзгеру адамдарды таңқалдырып отыр. Неге? Себеп кеn Əлеми
ғалымдары бас шайқап мұның себебін ғаламдық келіну
салдарынан іздейді. Бұ жанындағы әлемдік метеорология
ұйымының мәлімдеуінше, биылғы мамыр айы ауа райының тым
құбылмалылық танытқан айы боп, рекорд жасалды. Бір қызығы
мұндай өзгерістер маусым, шілде айларында да орын алды.
Ғалымдардың пікірінше ауа райының бұлайша өзгеруі
Климаттағы құбылыстың әсерінен Яки, олардың тілімен айтсақ,
бұл – ғаламдық жылыну.
Климаттың өзгеруі Ядролық қаруды қолдану немесе
соғыстар емес ол одан да алапат қауіп. Мұндайда қазақ Алла
зiлзаладан, топан судан сақтасын» дейді. Бірақ осы өзгерістердің
ауқымы мен олардың салдарлары қалай болатынын әлі күнге дейін
дәлме-дәл тап басып айту қиын. Температураның өзгеруі – бұл
жаңалық емес, осы өзгерістің жылдамдығы қандай болмақ? Міне,
жаңалық осы. Қазір жер шары бұрынғыға қарағанда 1,1 градусқа
жылыған.
Егер жер шары 3-4 градусқа қызса, онда алат болатынын
мамандар шімірікпей-ақ айтып жүр. Шынында да
жүзжылдықта а ң салғырттығынан жердегі тіршілік
иелерінің жартысы жойылып кетпек пе? Әлемдік экологияның
өзгеруіне бірден-бір себеп – мұздықтардың еруі. Жер шарыныѕ еѕt
полюсі де мұздықтарға оранып жатқанымен, табиғаттың бул
тылсымдығы бұзылудың аз-ақ алдында тұр.
ақсу-жабағылы - қазақстанның ең ескі қоры, сондай-ақ юнеско-ның биосфералық резерваты мәртебесіне ие орталық азиядағы бірінші болып батыс тянь-шань шельфінде теңіз деңгейінен 1000-ден 4280 метр биіктікте орналасқан. міне, биіктігі жоғары белдіктер: жартылай шөлдер құрғақ forb далаымен ауыстырылады, құрғақ шабындықтардың сәнді аудандары сергіп келе жатқан арча бүршектеріне жол береді. түрлі-түсті альпі гүлдерінің әшекейлі әшекейлері мұздықтардың қарлы және көкшіл тілдерінде қараңғы шыңдардың аяғын безендіреді. ақсу-жабағылы - сирек кездесетін, жойылып бара жатқан және эндемикалық жануарлар мен өсімдіктердің ең бай қазынасы. мұнда арқар және тау ешкілері, маралдар мен раушандар, сілеусіз және қар барысы, қасқырлар мен түлкілер, аюлар мен саңырауқұлақтар, тас сақиналары мен герма кездеседі. құстардың бай әлемі. көктемде өсімдіктер, грифон аңақтары және алтын бүркіттер аспанға көтеріледі. тас тауларында ұя салатын ұя, мәңгілік қардың жанында сноуборд таба аласыз. тұтқыр ормандардың көлеңкелі төсемесінде, жұмақ бүркітшісінің төгілуі тірі жарық болып көрінеді. флейтадағы қоңырау үндері көгілдір құсты әнге ұқсас. көптеген түсті көбелектің, сирек кездесетін түрлердің, сирек кездесетін түрлердің, жалтақтылардың және сарайлардың күндізгі жағалауында жарқырауы мүмкін.
өсімдіктер флорасы әртүрлі. григтің қызғалдақтары қызыл жалын сияқты беткейлерде өршиді. қызғылт гүлзарларда морин кокандтың әуе гүлдері жиналды.
теңіз деңгейінен 3000 метр биіктікте орналасқан шалғайдағы шұңқырда резервтің тағы бір тартуы - қараңғы жарқыраған тастардан жасалған көптеген суреттерден тұратын «көркем галерея» түрі. онда бейнеленген жабайы және үй жануарлары, аң аулау және ежелгі ң өмірі. ақсу-жабағылы палеонтологиялық учаскелеріндегі тақтатастың шөгінділерінде планетаның ең көне тұрғындары - өсімдіктер, қтар, жәндіктер және қылшақ тәрізді жалған суреттер сақталған.