Басқа бешбармака Қазақстанда куырдак - шақырайған бауырдан картоппен танымал, баурсаки - шошқа майымда обжаренного қышқыл қамырдың асамдары; орынына нанның сендерге самсу - ескі пештерде-тандырларда испеченные үшбұрыштық шелпектер әперетін. Қарамастан және ақ, әлбетте, сендерге ауыз тиу придется қымыз - айрықша қиюмен ашыма кобылье сүт, емдік ұрғашылыктармен ие боламын. Қымыздан деген тартын-, бы қандай экзотикалық на дәмді ол не бой көрсетті, болмайды.
Өзбектер үйдің кеспесін айрықша сүйеді, оны пайдалана және сияқты дербес табақты, қарамастан және сияқты заправканы көжелер үшін. ең таратып жібер- табақтармен из кеспеден лагман - ара суда ұзын, тұздықпен из еттен мен көкөністің үлкен санымен заправленная отваренная кеспе саналатын, қарамастан және нарын -, сорпамен из ара суда жіңішке жай- қамырдың отваренных асам деген тураулы және жапырған кеспе. Нарын алдымен және ғана сонда айрықша мерекелік уақиғаларда әперді, қашан үйде ылғи ер жиналды.
Сірә, ердің басымдығы астың қамдас- шығыста өте айқын. Мәселен, қарамастан
Ауыз өдебиеті көркем ойлау мен көркем сөздің озык ұлгісі ретінде калыптаскан. (Ә. Қоңыратбаев. )
Ауыз әдебиеті — халқымыздың ауызекі шііғарып, ауызекі тарап отыратын асыл мұрасы. Онда халкы-мыздың ғасырлар бойғы басынан кешірген тарихи белестері, елінің тәуелсіздігі жолындағы ерлік, батырлык кимылдары, халықтың әдет-ғұрпы, салт-дәстүрі, арман-мүддесі, қиялы, жастардың кіршіксіз пәк махаббаты сөз өнерімен кестеленген.
Ауыз әдебиеті — талай-талай ғасырлар жемісі. Халық оны сонау ықылым заманнан рухани асыл қазына ретінде сактап, ұрпақтан-үрпакка мүра етіп, бүгінгі біздің дәуірімізге жеткізген.
Ауыз әдебиетінің түрлері. Халық ауыз әдебиеті бірнеше түрде және эр түрлі жанрда дамыған.
Халык ауыз әдебиетінің негізгі түрлері:
а) түрмыс-салт жырлары; ә) мақал-мәтелдер, жүмбақ-тар; б) ертегілер; в) эпостық жырлар; г) лиро-эпостық жырлар; д) айтыс өлеңдері; ж) тарихи жырлар; з) шешен-дік сөздер, т. б.
Ауыз әдебиетіндегі түрмыс-салт жырлары, көңіл күйін білдіретін кара өлеңдер мен ән мөтіндері лирикалық жанрға, ал ертегілер, аңыз ертегілер, батырлар жыры эпостық жанрға жатады. Драмалық жанр бүрын болған емес, ауыз әдебиетіндегі "Жар-жар”, айтыс өлеңдерінде онын тек жүрнақтары ғана болған. Драмалык жанр — жазба әдебиеттің жемісі.
Ауыз әдебиеті мен жазба әдебиеттің арасындағы кейбір айырмашылықтар. Ауыз өдебиеті де, жазба әдебиет те —көркем туынды, асыл сөз өнері. Бүл жағынан келгенде, екеуінен де көркем шығармаларға тән барлык сапалық қасиеттерді үшыратамыз. Дегенмен ауыз әдебиетінің жазба әдебиеттен айырмашылықтары, ерекшеліктері бар. Атап айтканда: 1. Ауыз әдебиетінің белгілі бір авторы жок. Басында оларды шығарған ақын-жыраулар болған, заманы өте берген сайын олардың алғашқы шығарушыларының есімі үмыт калып, олар жалпы хальщтык шыгармаға айнальш кеткен. 2. Ғасырлар шеруінен, талай өлеуметтік, коғамдык топтар елегінен өтіп, сан алуан өзгерістерге үшыраған. Олардың алғашкы нұскасы езгеріп, көптеген жаңа нұсқалары пайда болтан. Мысалы, "Қозы Көрпеш — Баян сүлу” жырының он бес, сол сияқты "Қобыланды”, "Алпамыс” дастандарының бірнеше нүскалары болған.
3. Ауыз өдебиетінде синтаксистік кдйталаулар, тұракты үйкастар, сөздер мен сөйлемдердің қайталануы жиі кез-деседі. Мысалы, "Қамбар батыр” жырында:
Алпыс үйлі Арғынның,
Токсан үйлі тобырдын...
Ал "Қыз Жібек” жырында:
Базарбайдың Төлегені Талай көштен өтеді,
Сонда бір көшке жетеді,
Көш алдына караса,
Бір қыз кетіп барады...
Немесе "Қобыланды” дастаньінда:
Тайбурыл атты күтыртып,
Оган да келді сыдыртып... —
деген жолдар бірнеше рет кайталанады. Мұндай қайталаулар ертегілерде де баршылық. Ертегілердің көбі "Ерте, ерте, ерте екен, ешкі жүні борте екен” деген сөздермен басталады.