І. ОҚЫЛЫМ Мәтінді мұқият оқып, тапсырмаларды орындаңыз. Ертеде хайуандар жылдың басы болуға таласыпты. Сонда жылқы:
- Адам менің күшімді пайдаланады, сүтімді ішеді, қылыма дейін арқан, жіп еседі.
Жыл басы мен боламын, - дейді.
Түйе:
- Мен сен көтере алмайтын ауырды көтеріп, алыс жерлерге барамын. Аш болдым
деп арпа, сұлы сұрамаймын. Су табылмаса, шөлде де жүре беремін. Жыл басы болу
маған лайық.
Сиыр айтады:
- Адам егін ексе, менімен егеді, сүтімді ішеді, құрт-май жасайды, жыл басы болу
маған лайық.
Қой айтады:
- Адам жүнімді алып, киіз басады, киім тігеді, арқан еседі. Сүтімнен құрт-май
алады.
Ит айтады:
- Мен болмасам, сендерді не ұрлап, не қасқыр жеп тауысар еді.
Тауық айтады:
- Мен болмасам, кісі ерте жұмысына бармай, ұйықтап қалареді.
Тышқан не айтарын білмей тұрады да, қулық ойлап, жиылғандарға айтады:
- Бұл таластан ешнәрсе өнбес, жылды кім бұрын көрсе, сол жыл басыболсын.
Өзгелері тышқанның сөзін қостайды. Біраздан соң тышқан жорғалап, түйенің
өркешіне шығып отырады.
Сонан соң жылды бәрінен бұрын тышқан көріп, хабар беріп, жыл басы болыпты.
Түйе бойына сеніп құр қалыпты.
вот вапросы
1. Мәтін мазмұнына сай ат қойыңыз.
[1]
2. Берілген сөздің синонимін мәтіннен тауып жазыңыз
баяғыда [1]
3. Берілген сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша жауап жазыңыз.
1. Хайуандар неге таласады?
[1]
2. Жыл басы қандай хайуан болыпты?
[1]
4.Кейіпкерлерді олардың әрекетімен сәйкестендіріңіз.
1. Сөзіне қарап кісіні ал, кісіге қарап сөз алма.
2. Тіл қаруы-сөз, сөз қаруы-ой.
3. Ақылды ой, алғыр сөз адамның ең жоғарғы қасиеті.
4. Бұл дәуірде өз тілін, әдебиетін білмеген, қадірлемеген жанды (в оригинале "адам") толық мәнді интеллигент емес деуге болады.
5. Өз тіліңді қадір тұтпай тұрып, ел-жұртынды сүйе алмайсың.
6. Тіл-адам ойының айнасы.
7. Аңдамай сөйлеген ауырмай өледі.
8. Ойнап сөйлесең де, ойлап сөйле.
9. Тисе терекке, тимесе бұтаққа.
10. Айтылған сөз-атылған оқпен тең.
11. Көңілсіз құлақ-ойға олақ.