Алтын адам туралы диалог
- Аға, сәлеметсіз бе!
- Сәлеметсің бе, Аспандияр! Қалың қалай, сабағың қалай?
- Бәрі жақсы, аға. Рахмет. Сіздің көмегіңіз керек болып тұр еді.
- Әрине, айта бер. Қандай көмек?
- Тарих сабағынан «Алтын адам» тақырыбына баяндама жасауым керек еді.
- Жақсы. Көмектесейін. Қандай сұрақтарың бер, сұрай бер?
- «Алтын адам» зираты қашан және қай жерден табылды?
- 1969-1970 жылдары Алматы облысы Есік қаласының солтүстігіндегі Есік өзенінің сол жақ жағалауындағы темір дәуірінен сақталған сақ обасынан табылған алтын киімді сақ жауынгерінің мүрдесі табылды.
- Зиратты тапқан археолог кім?
- Зиратты археолог К.А. Ақышев тапқан.
- «Алтын адамды» қысқаша сипаттап берсеңіз?
- Бас киімі кейінгі қазақ киімі үлгілеріне ұқсас, биік, шошақ төбелі, ұзындығы 70 см шамасында. Мойнында дөңгелек жүзік сияқты алтын алқа, іш көйлегі, көкірегінің тұсы, жеңі алтын тоғалармен өрнектелген, саусағында екі алтын жүзік, камзолы құрастырылмалы ауыр белбеумен буылған. Белбеуге аңға ұқсас бейнелер, 16 тоға жапсырылған, оң жағында қызыл қынапты ұзын семсер, сол жағында алтын пластиналар жапсырылған қынға салынған темір қанжар ақинақ, шалбар балағы да алтын тоғалармен әшекейленген.
- Деректерге сүйенсек, «Алтын адам» қай заманда өмір сүрген?
- Есік обасынан алынған археологиялық мәліметтерге қарап, бұл адамның біздің заманымыздан бұрынғы 5 - 4 ғасырларда өмір сүргені анықталды. Киім үлгісі, жерлеу рәсімі, Алтын адамның Жетісу жерін мекендеген сақтардың көрнекті елбасының ұлы немесе жас көсем, әскербасы екенін айқын көрсетеді.
- Көмегіңізге көп рахмет, аға!
- Оқасы жоқ, бауырым!
Именительный падеж (Атау септік) - Дос, Сыйлық, Дастархан
Родительный падеж (Ілік септік)- Достың, Сыйлықтың, Дастраханның
Дательный падеж (Барыс септік) - Досқа, Сыйлыққа, Дастарханға
Винительный падеж (Табыс септік) - Досты, Сыйлықты, Дастарханды
Местный падеж (Жатыс септік)- Доста, Сыйлықта, Дастарханда
Исходный падеж (Шығыс септік) - Достан, Сыйлықтан, Дастарханнан
Творительный падеж (Көмектес септік) - Доспен, Сыйлықпен, Дастарханмен
Вот все падежи и их вопросы с окончаниями:
Именительный падеж (Атау септік) кто? (кім?) что? (не?) —
Родительный падеж (Ілік септік) кого? (кімнің?) чего? (ненің?) -ның, -нің, -дың, -дің, -тың, -тің
Дательный падеж (Барыс септік) кому? (кімге?) чему? (неге?) куда? (қайда?) -ға, -ге, -қа, -ке, -на, -не, -а, -е
Винительный падеж (Табыс септік) кого? (кімді?) что? (нені?) -ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті, н
Местный падеж (Жатыс септік) у кого? (кімде?) у чего? (неде?) где? (қайда?) -да, -де, -та, -те, -нда, нде
Исходный падеж (Шығыс септік) от кого? (кімнен?) от чего? (неден?) -дан, -ден, -тан, -тен, -нан, -нен
Творительный падеж (Көмектес септік) с кем? (кіммен?) с чем? (немен?) -мен, -бен, -пен,