Ауа райының белгілі бір жерге тән, көп жылдық орташа жай-күйі климат деп аталады. «Климат» сөзі грек тілінен аударғанда «ылди, еңіс» мағынасын
білдіреді. Яғни климат жер бетіне түсетін жылу мөлшері мен күн сәулесінің
түсу бұрышын анықтайды. Күн көкжиектен неғұрлым жоғары болса, күн
сәулесінің түсу бұрышы да соғұрлым үлкен және стан жер беті жақсы
қызады. Ыстық, қоңыржай және суық климат түрлері бар. Экватор ауданында
климат ыстық, ол жерде Күн жыл бойы көкжиек үстінде жоғары орналасқан,
сондықтан жер беті күн сәулесінің көп мелшерін қабылдайды. Ыстық климатта
жыл маусымы жоқ және жыл бойы жаз болып тұрады.
Бұл жерде климат ыстық немесе ылғалды, сондықтан жылусүйгіш өсімдіктер
тез өседі, олардың үлдеуі мен жумістеуі Жыл маусымымен байланысты емес.
Сіз бен біз қоңыржай климатта өңір сүреміз, ол жерде күн сәулесінің түсу
бұрышы экваторға қарағанда аз. Сондықтан жер беті аз жылу қабылдайды.
Қоңыржай климат-жыл маусь чары анық көрінеді. Өсімдіктер қыс кезінде
өсуін тоқтатып, жапырақтары түседі. Жәндіктерде де тыныштық кезең туады,
кейбір жануарлар ұйқыға кетеді. Көптеген кестар жылы жаққа ұшады, ал қалған
жануарлар кыска корек жинайды. Ауа райы өзгереді, ал климатқа тұрақтылық
ТЭН.
2. Мәтінней, синоним сөздерді табыңыз. Найдите в тексте
синонимические слова.)
Түбір мен қосымша
Сөздің бастапқы мағыналы бөлшегін түбір дейді. Мысалы: жолдастық, сауыншылар, мектептердің, көрінген т. б. сөздердің түбірлері — жол, сау, мектеп, көр.
Осы түбірлерге жалғанған -дас, -тық (жолдастық деген сөзде) -ын, -шы (сауыншы деген сөзде), -тер, -діқ (мектептердің деген сөзде) -ін, -ген (көрінген деген сөзде) бөлшектері қосымша деп аталады
Қос сөз[1] – қосарлану немесе қайталану арқылы бір ұғым ретінде жасалған сөздер. Қос сөздер мағыналық, тұлғалық жағынан әр түрлі. Жасалу тәсіліне қарай қосарлама және қайталама қос сөз болып бөлінеді.
Зат есім жасалу жолдары
Зат есім негізгі және туынды зат есім, күрделі зат есім болады. Туынды зат есімдер жұрнақтар арқылы жасалады. Мысалы: қой-шы, куй-ші, ай-лық,
Көмекші сөздер — Лексикалық мағынадан айырылып, грамматикалық қызметке ауысқан, сөйлемде жеке қолданылмай, толық мағыналы сөздерге тіркесіп, түрлі грамматикалық мағыналар үстейтін сөздер.
Одағай - сөз табы. Одағай сөздер көбінесе адам сезімінің алуан түрлі күйін білдіретін дыбыстар сияқты болып келеді. Бірақ олар жай ғана дыбыстар емес, жұртшылыққа әбден түсінікті болып, белгілі дағды бойынша сөз ретінде пайдаланатын дыбыстар