Мәтінді оқыңыз. Мемлекетіміздің Конституциясы туралы қорытынды жасап, ойыңызды "ПТМС формуласы" негізінде ұсыныңыз. Осыдан он жеті жыл бұрын бүкілхалықтық референдумда қабылданған Ата заң Қазақстан азаматтарының күнделікті өміріне қажетті сұрақтардан бастап, стратегиялық маңызы бар мәселелерді шешуге негізделген құжат. Оның басты көздейтін нысаны – адам және оның өмірі, құқықтары мен бостандықтары.
Конституция осы жылдар ішінде жас мемлекеттің, билік пен басқару жүйесін жан-жақты нығайтып қана қоймай, ел экономикасын түбегейлі реформалауға, сыртқы және ішкі саясаттың оң нәтижелі жүзеге асуына ықпал жасады. Қоғамда азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын орнатты. Бір сөзбен айтқанда, Ата заң – қоғам дамуының түпқазығына айналды.
Біздің заң әлемдегі ең жас Конституция. Қазір толысу мен толығу сәтінде. Кейде, оған өзгерістер енгізуге ұсыныс болады. Алайда, Конституцияны өзгерте беру қоғам үшін, әр азамат үшін тиімсіз. Даму мен өркениеттің жолына түскен еліміздің қазіргі Ата заңы қазақстандық азаматтардың құқығын қорғауда көпке дейін қызмет жасары сөзсіз. Кез келген өркениетті мемлекеттің өз конституциясы болады.
Елдің саяси, экономикалық және әлеуметтік тұрақтылығы көп жағдайда сол Конституцияның, яғни Негізгі заңның дұрыс жұмыс істеуіне байланысты болмақ.
Қазақстан Республикасының қазіргі Конституциясы 1995 жылы 30 тамызда бүкілхалықтық референдумда қабылданды. Иә, Қазақстан халқы осыдан он жеті жыл бұрын жаңа Конституцияның қабылдануына дауыс беріп, өзінің тарихи таңдауын жасаған еді.
Негізгі заң тәуелсіз Қазақстанның қоғамдық және мемлекеттік құрылысының іргелі қағидаттарын бекітіп, демократиялық институттардың дамуына мықты қуат берді. Қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылық, бүкіл халықтың игілігін көздейтін экономикалық даму, қазақстандық патриотизм және мемлекет өмірінің аса маңызды мәселелерін демократиялық әдістермен шешу республика қызметінің түбегейлі принциптері болып бекітілді.
Мемлекетіміздің Конституциясы — бұл біздің бірлігіміздің, татулығымыздың кепілдігі, биліктің барлық буынының жолға қойылған, тиімді жұмысы, еңбек ету, лайықты өмір сүру және жан-жақты үйлесімді даму үшін адамның құқықтары мен бостандықтарын бекіту, ұлтаралық келісім мен елдің гүлденуі болып табылады.
1) "ПТМС формуласы"
Бірінші сөйлем: "Менің ойымша..."
Екінші сөйлем: "Оның себебі былай түсіндіремін:"
Үшінші сөйлем: "Оны мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын:"
Соңғы сөйлем: "Осыған байланысты мынадай қорытынды шешімге келдім:"
екінші байлық – ақ жаулық,
үшінші байлық – бес саулық".
(Первое богатство – здоровье,
второе богатство – семья,
третье богатство – наличие скота) .
2. Оқымаған бір бала,
Оқыса екі бала.
(Ребенок, который не учится, – один ребенок;
ребенок, который учится, – два ребенка) .
3. Жолдасың соқыр болса,
Сен де бір көзіңді қысып қой.
(Если друг твой слепой,
и ты один глаз свой прикрой) .
4. Дұшпаныңнан бір сақтан,
Жаман достан мың сақтан.
(Врага остерегайся один раз,
плохого друга тысячу раз) .
5. Қырық кісі бір жақ,
Қыңыр кісі бір жақ.
(Сорок человек заодно,
один упрямец – сам по себе) .
6. Білек бірді, білім мыңды жығады.
(Сильный победит одного, ученый тысячу) .
7. Мың малың болғанша, бір балаң ғалым болсын.
(Чем овец тысячу иметь, лучше одного сына учёного иметь) .
8. Мың жолдас жақсы,
Мың жолдастан бір дос жақсы.
(Хорошо иметь тысячу друзей,
а еще лучше – иметь одного верного друга) .
9. Мыңның түсін танығанша,
Бірдің атын біл.
(Чем сотню человек знать понаслышке,
лучше одного знать в лицо) .
10. Мың жолдас жақсы,
Мың жолдастан бір дос жақсы.
(Хорошо иметь тысячу друзей,
а еще лучше – иметь одного верного друга) .
11. Екі қоламта ен далада да маздайды, ал біреуі пеш ішінде де өшіп қалады.
(Две головни и в поле дымятся, а одна и в печи гаснет) .
12. Жеті жұрттың тілін біл,
Жеті түрлі білім біл.
(Стремись изучить язык семи народов
и семь разных наук) .
13. Жеті рет өлшеп бір рет кес.
(Семь раз отмерь – один раз отрежь) .
14. Жақсы әке – жаман балаға қырық жылдық ризық.
(Добрая слава отца сорок лет служит непутевому сыну) .
15. Отызында орда бұзбасаң,
Қырқында қырып келдім дегеніңе ешкім сенбейді.
(Если в тридцать ничего не совершил,
в сорок не поверят твоим подвигам) .
16. Елдің көзі елу.
(У народа пятьдесят глаз) .
17. Ел құлағы – елу.
(У народа пятьдесят ушей) .
18. Күйеу жүз жылдық, құда мың жылдық.
(Зять на сто лет, сват на тысячу) .
19. Оқтаулы мылтық мың күн тұрса, өзі атылады.
(Заряженное ружьё и через тысячу дней выстрелит) .
20. Базарда мың кісі бар,
Әркім танығанына сәлем береді.
(На базаре тысячи людей,
а здороваются только со знакомыми)