Объяснение:
Қазақ халқы ерте заманнан-ақ табиғатқа етене жақын өскендіктен ауа райын сол табиғат құбылыстары мен жан-жануарлардың тыныс-тіршілігіне қарап болжағаны белгілі.
Олар ерте кезден ауа райын алдын ала бақылап, мал-жанның түрлі апаттардан аман сақтау үшін ерте қамданып отырған. Ауа райын болжаушылар табиғат құбылыстарын бақылап, күн есептеудің дәстүрлі әдістерін құпия ұстаған. Оны атадан балаға мұра етіп қалдырып отырған. Сонымен де олар аспан денелері мен табиғат құбылыстарын бақылап, естелікке алып отыруымен бірге, өз кезегінде мал-жанға қолайлы жаңа өріс, ел-жұртқа жайлы құтты қоныс таңдауда да шешуші рөл атқарып келген. Бүгінде сол игі дәстүр ұмытылып бара жатқаны жасырын емес. Себебі интернет дамыған заманда әлемнің кез келген түкпірінде қандай ауа райы екенін немесе алдағы аптада күн райы қандай болатынын үйде отырып та білетін болдық. Әйтсе де бұл болжамдар табиғи апаттар мен зілзалалардан кейде сақтап, кейде бармақ тістетіп жататыны да бар.
Қазақ ауа райын қалай болжаған?
2016 жылғы 24 қаңтар 03:49
Қазақ ауа райын қалай болжаған?
АСТАНА. ҚазАқпарат - Қазақ халқы ерте заманнан-ақ табиғатқа етене жақын өскендіктен ауа райын сол табиғат құбылыстары мен жан-жануарлардың тыныс-тіршілігіне қарап болжағаны белгілі.
Олар ерте кезден ауа райын алдын ала бақылап, мал-жанның түрлі апаттардан аман сақтау үшін ерте қамданып отырған. Ауа райын болжаушылар табиғат құбылыстарын бақылап, күн есептеудің дәстүрлі әдістерін құпия ұстаған. Оны атадан балаға мұра етіп қалдырып отырған. Сонымен де олар аспан денелері мен табиғат құбылыстарын бақылап, естелікке алып отыруымен бірге, өз кезегінде мал-жанға қолайлы жаңа өріс, ел-жұртқа жайлы құтты қоныс таңдауда да шешуші рөл атқарып келген. Бүгінде сол игі дәстүр ұмытылып бара жатқаны жасырын емес. Себебі интернет дамыған заманда әлемнің кез келген түкпірінде қандай ауа райы екенін немесе алдағы аптада күн райы қандай болатынын үйде отырып та білетін болдық. Әйтсе де бұл болжамдар табиғи апаттар мен зілзалалардан кейде сақтап, кейде бармақ тістетіп жататыны да бар. Ал ертедегі қазақ халқы ауа райын қалай болжаған? Академик-ғалым Ақселеу Сейдімбек Қазақ әлемі ғылыми-зерттеу еңбегінде осы ауа райы болжамдарын да жазып кеткен. Ендеше, назарларыңызға ата-бабаларымыздың ауа райы жайындағы жорамалдары мен ырымдарын ұсынып көрмекпіз.
***
Құр мен шіл қар астын қорғаласа, кешікпей-ақ боран болады.
Бозторғай ұясын ойпаңға салса, жаз қуаң болады. Бозторғай ұясын қыраңға салса, жаз жауынды болады.
Дуадақ қыстап қалса, қыс жайлы болады.
Қамыс торғайы ұясын биікке салса, жаз жаңбырлы болып, су көтеріледі.
Қызыл қаз саздан соғатын ұясының іргесін биік етсе, жаз жаңбырлы болып, су көтеріледі.
Жыл құстары топтасып ұшса, жылымық күз созыла түседі. Жыл құстары қайтқанда төмен ұшса, қыс қатты болады.
Жарқабақтағы ұя биікке салынса, су тасқыны болады.
Саңырау құр бұтаққа қонақтаса, тұман түседі.
Қарға топтасып қарқылдаса, ауа райы бұзылады.
Шіл үйірін молайтса, қыс суық болады.
Көк жасыл шегіртке молайса, жаз қуаң болады.
Суыр ініне ерте жатса, қыс қатты болады. Суыр інінің аузын қораласа, көктемде су тасқыны болады. Суыр інінен ерте шықса, кешікпей күн жылынады. Суыр мезгілсіз жайылса, ауа райы бұзылады. дейтін бірнеше сынды ырымдармен біліскен
Қожаға хат.
Құрметті,Қожа.Сен менің бала күнімнен сүйікті кейіпкерімсің.Сен түскен "Менің атым - Қожа" фильмін қайта-қайта көре бергім келеді.Сен ақсылдысың,онымен қоса кейде бұзық та боп қаласың.Сенің сотқарлықтарың,апайыңның сөмкесіне салып жіберген бақа туралы оқиға есімнен кетпейтін шығар.Ия,сен әкесіз өстің.Ғашық та болды,армандадың,төбелестің,тіпті мектептен қуылуға шақ қалдың емес пе?Бұл фильм арқылы тек сені ғана емес,сол замандағы теңсіздік оқиғаларын да көріп,біліп қалдық.Сол үшін алғысымыз шексіз.Жарайсың!
Хат жазған: (сенің есімің).
матин кайда в)сы го дейм