Шешендік сөздер туралы шығарма.
Шешендік сөздер - қоғам өміріне, табиғат құбылыстарына байланысты терең ой, бейнелі шебер тілмен айтылған халық шығармасы, тапқырлық сөздер мен тұжырымдар; қазақ ауыз әдебиетіндегі шағын дидактикалық жанр.
Қазақ халқының шешендік өнерінің алғашқы нұсқалары түркі халықтарының Орхон, Енесей ескерткіштері мен көне жазба мұраларынан табылған. Мұнда Қорқыттың айтқан нақыл сөзі жазылған.
Шешендік өнер суырып салма ақындықпен жақын келетін сирек кездесетін дарын, әрі қасиет. Әркімнің қолынан келе бермейді, себебі ол терең ой мен ұтқыр шешімге құрылады.
Шешендік сөздердің тәрбиелік мәні өте зор. Мысалы, Ыбырай Алтынсарин халық даналығының жас өспірімдерді тапқырлыққа, өткірлікке, адамгершілікке баулитын тәрбие құралы екенін жете танып, өз еңбектеріне орнымен енгізіп, пайдалана білді.
Кезінде үлкен дау – жанжалдың барлығы билер айтқан шешtндік сөздерге тоқтап, өз шешімдерін табатын болған. Тарихқа жүгінетін болсақ, қазақ халқының шешендік сөз өнері XII-XIII ғғ. Аяз би мен Майқы биден басталып, Асан қайғы, Жиренше шешен, Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би, Әз Жәнібек, Махамбет пен Сырым батыр шешендіктерінен өз жалғасын тапқан.
Қазақ шeшeндiк сөздeрi — бастаy алар қайнар бұлақтарын түркiлiк танымнан түптeн тартып, өзiндiк ұлттық eрeкшeлiктeрдi, қасиeттeрдi бойына жинақтап, көркeмдiк қyатымeн, ғибраттық сарынымeн дараланған, сондай-ақ, аса бай поэтикалық тiлiмeн өзгeшe қалыпта көрiнгeн, халқымыздың рyхани азығына айналған көркeмдiк құбылыс. Сондықтан да баба мұрасы – өшпес мұра, ұрпаққа ұлағат, кейінгіге аманат, келер күнмен бірге жасайтын рухани асыл қазына екенін ұмытпайық.
Объяснение:
Алдыңғы шығарылымдарда біз қазақтардың ежелгі музыкалық аспаптары туралы жазған болатынбыз. Бүгін де олар туралы аз-кем сөйлесуді жөн көрдік. Шынында да, кеше ғана, қатал кеңес дәуірінде ұлттық құндылықтарды жаңғырту біз үшін онша көп болған жоқ - олар туралы кез келген ақпаратты жинау тіпті қиын болды. Қазақтың музыкалық аспаптары туралы құнды зерттеулер басқа тілдерде жазылған. Сондықтан дәстүрлі музыкалық аспаптардың атаулары өзгерді. Көшпелі өмір салтын жүргізген ата-бабаларымызда көптеген музыкалық аспаптар болған. Олардың барлығы халықтың рухани, мәдени дамуына өз үлестерін қосты. Музыкалық аспаптар барлық жерде: серуендеу кезінде, ұлттық мерекелер мен әскери жорықтар кезінде қолданылды. Осы құралдарға тағы да тоқталайық.
Үрмелі музыкалық аспаптарға ауа ағынымен дыбыс шығаратын барлық музыкалық аспаптар жатады. Біздің ата-бабаларымыз ежелден-ақ үрмелі музыкалық аспаптарды қолданған. Олар ағаштан, сүйектен, мүйізден, темірден, саздан жасалған. Қазақтың үрмелі аспаптарына сыбызғы, сазсырнай, өзек, узкірік, борғу, жылқышық, тастауық, буғышық, муйыз сырнай т.б.
Ашық-жабық
Кәрі-жас
Аласа-қысқа
Ақылсыз-ақылды