Қызығушылықты ояту Мына суреттен не байқадыңыздар?
Кеше... Бүгін... Ертең...
Берілген үстеулерді қолдана отырып, суретті сөйлетіп көріңіздер.
Сұрақтар:
1.Кеше, бүгін, ертең – үстеулер. Үстеулер туралы не білетін едік?
2.Үстеулердің қандай ерекшеліктері бар?
Үстеу туралы ақпарат беріліп, таныстырылым ұсынылады.
Үстеу – іс-әрекеттің, қимылдың сындық, сапалық белгісінің сипатын, жай-күйін білдіреді.
Үстеу мағынасына қарай жеті түрге бөлінеді:
1. мекен үстеуі: әріде, беріде, жоғары, төмен
2. мезгіл үстеу: ерте, кеш, бүгін, жаздыгүні
3. себеп-салдар үстеу: бекерге, амалсыздан, босқа
4. сын-қимыл: балаша, зорға, тез
5. мақсат үстеу: әдейі, жорта, қасақана
6. мөлшер үстеу: сонша, онша, бірталай
7. Күшейткіш үстеуі: өте, тым, ең
Мақсат үстеуі не мақсатпен? қалай? деген сұраққа жауап беріп, іс-әрекеттің, қимылдың орындалу мақсатын білдіреді. Мысалы, әдейі айтты, қасақана кетіп қалды, жорта білмегенсіді, әдейілеп шақырды.
Себеп-салдар үстеуі не себепті? қалай? неге? деген сұрақтарға жауап береді. Себеп-салдар үстеуі қимылдың, іс-әрекеттің болу себебін білдіреді. Себеп-салдар үстеуіне: құр босқа, лажсыздан, босқа, амалсыздан, бекерге, шарасыздан сөздері жатады. Бұл сөздер етістікпен тіркесіп қолданылады. Мысалы, босқа ренжіді, лажсыздан келісті, т.б.
1 Тапсырма, 4 бет. Сұрақтарға жауап бер.
1.Үйіңде ғаламтор желісі бар ма?
2. Ғаламтор желісін пайдалануыңа рұқсат ете ме?
3.Ғаламторды жиі пайдаланасың ба?
4.Саған ғаламтордың қандай пайдасы бар?
5.Сенің электронды потаң бар ма?
6.Электронды поштаны не үшін аштың?
2 тапсырма, 5 бет, 2 тапсырма. Электронды поштаңды жаз.
Досыңа бүгін не істейтініңді айтып, хат жаз.
Ол халқымның ақ жаны,
Жақсы дәстүр маржаны,
Кеңпейiл де арайлы,
Осы жерден тарайды. (Дастархан)
Күрең қызыл түсi бар,
Тағамдардың асылы.
Қуат берер күшi бар. (Таба нан)
Беттескен қос табақ,
Ортасында бас тамақ,
Қоз бен шоққа ораса,
Дәм пiседi тамаша. (Таба нан)
Ұрмай-соқпай жылатады,
Әркiм бiрақ ұнатады. (Пияз)
Өзi ащы,
Бiрақ,
Дәмдi етер асты. (Тұз)
Ақ қиыршық еритiн,
Ас жоқ одан жеритiн. (Тұз)
Көлiкпен түздiң,
Ащы тас сүздiм. (Тұз)
Түсi аппақ,
Тысы қатты-ақ,
Екi түрлi уызы,
Жесең тәттi-ақ. (Жұмыртқа)
Есiгi жоқ,
Тесiгi жоқ,
Ақ доптың iшiнде,
Несiбi көп. (Жұмыртқа)
Қос басы жұмыр,
Жiңiшке құбыр,
Iшiне жиған,
Дәмi де шымыр. (Жiлiк майы)
Аппақ су – дәмi тәттi,
Iшсең сусын қандырады,
Шөлдегенде қатты. (Қымыз)
Терi құдық қауғасын,
Тарттым да,
Қанып iштiм дәмдi асын. (Саба)
Мал киiмi ысталған,
Дәмi дәмдi ұсталған. (Мес)
Сұйық едi аппақ,
Бауырдай боп қатыпты,
Iшсең дәмi тәттi ақ. (Айран)
Аппақ ас, сызы бар,
Балалар қызығар. (Балмұздақ)
Мұз сынды түрi,
Тәттi дәмнiң бiрi. (Науат)
Аппақ сұйық,
Қалса ұйып,
Шөлiң қанады,
Iшсең құйып. (Сүт пен Айран)
Ең мықты дәрi,
Жұрттың бәрi.
Аусап iшер,
Бал татыр дәмi,
Ненiң нәрi. (Шұбат)
Әжем уыстап сығып,
Далада кептiрген.
Қатты әрi тәттi дәмiн,
Кiм бар жеп көрген? (Құрт)
Мал төлдеп,
Әр ауыл
Пiсiрдi ақ бауыр. (Уыз)
Тобатайға құртымдай,
Жаз бойы бiр тынбай.
Жинаған гүл сөлiн,
Не?
Бiлсең, айтшы өзiң? (Араның балы)
Аспан түстес сұйық,
Әркiм iшер құйып. (Су)