Қазақстан аумағында қола дәуірін жан-жақты зерттеу 1946 жылы көрнекті қазақ ғалым-энциклопедисті Әлкей Хаканұлы Марғұланның жетекшілігімен археологиялық экспедиция құрылған кезде басталды. А.Х.Марғұлан мен оның серіктерінің зерттеулерінің нәтижесінде Қазақстан аумағында көптеген ежелгі қоныстар мен орындар - қола дәуірінің ескерткіштері табылды.
1953 жылы Қ.Ақышев Орталық Қазақстандағы қола дәуірі ескерткіштерінің периодизациясы мен хронологиясын жасады. Федоровқа сәйкес келетін алғашқы кезең «Нуринский» деп аталды; дамыған қола кезеңі (Алакөл) - «Атасус». Қола дәуірінің үшінші кезеңін К.А. Ақышевті бөлек, Беғазы-Дәндібаев мәдениеті деп атаңыз (атаулар ескерткіштер табылған жердің географиялық атауларына сәйкес берілген).
Орталық Қазақстанның табиғи байлығы ежелгі заманнан бері белгілі. Бұл аймақ - Андронов мәдениеті тайпаларының негізгі орталықтарының бірі. Аймақтың әр түкпірінде жүргізілген археологиялық зерттеулер нәтижесінде көптеген қоныстар мен орындар, тасқа салынған суреттер және басқа ежелгі ескерткіштер анықталды.
Біз «Дала заңына» бағынып өскен халықтың ұрпағымыз. Қай заманда болсын, өз құқымызды қорғап, ар-намысымызды таптатпауға тырысқан елміз. Осы тұрғыдан қарағанда, рухани деңгейден материалдық деңгейге түсу, құндылықтардың өзгеруі, қоғам заңдылықтарын дұрыс түсінбеу, адамгершілік қасиеттердің төмендеуі секілді бүкіл болмысымыздағы өзгерістер ішкі рухымыздан ажырап, рухани қуатымыздың әлсіреуінің белгісі ме деген ойлардың көңіл түпкірінен әлсін-әлсін қылаң беретінін несіне жасырайық. Бұлайша шала бүлінудің де реті жоқ шығар… Әйтсе де бүгінгі бет-бейнеміз шаң басқан айнадан өзін анық көре алмай әбігерге түскен адамның кейпін елестететіндей. Осы орайда адамзат болмысындағы түрлі өзгерістердің соңы қайда апарады? Адамзат үшін ең қауіпті нәрсе не? Халық белсенділігінің төмендеуіне не себеп деген бірқатар сауалдарға жауап іздеп көрген едік.