Question

5-тапсырма. Төменде берілген сөйлемдерден бірыңғай мүшелерді тауып, астын сызыңдар, олардың сөйлемдегі қызметтерін анықтап, талдау жасаңдар,
1. Ел жата Есбол, Еламан, Рай келді. Шиделi күпілі, сеңсең тымақты
бүжыр қара кісі ат үріккен жаққа жылан көзін жылдам тастады да,
тізгінін сол тежеді (Ә.Нүрп.). 2. Құланиек таңды, шашырап шыққан
күнді оған биік таулар көрсетпеді (Ғ.Мұст.). 3. Бет-аузына адам тура
қарай алмайтын қара шұбар орта бойлы Есенейге ағасұлтан əрі тандана,
өрі қауіптене қарайтын еді (Ғ.М.).​

Answer 1

Кешыр мен 6 сынып оқим кытап жок 5 класс

Answer 2

Сөйлемдерді тауып, астын сызу үшін оларды есептеу керек. Бізде таңбаларға, әрекеттерге және көреміздіктерге белгі жарамайды. Алайда, әрбір сөйлем аталған заттарды, сүйіскеліктерін, орнын және сипаттамасын анықтайды.

1. Ел жата Есбол, Еламан, Рай келді. Шиделi күпілі, сеңсең тымақты бүжыр қара кісі ат үріккен жаққа жылан көзін жылдам тастады да, тізгінін сол тежеді (Ә.Нүрп.).

Бұл сөйлемде, "Ел жата" дегеніміз бірелескенін білдіреді. "Есбол, Еламан, Рай келді" деген бөлімде аты-жөні айтылған адамдарлық заңды салыстырудың негізгі кешені мәнін анықтайды.

Сонымен қатар, "Шиделi күпілі" деген бөлімде көздердің тірлікін айтып өткереді, тексеріп білдіреді.

"Сеңсең" сөзі деп қазақ тілінде жан көздеріндегі сүйіскелікті айтады.

"Тымақты бүжыр қара кісі ат үріккен" деген бөлімде "бүжыр" - хошбұрышты белгілі білдіреді. "Тізгінін" деп айту арқылы, кішкентайтын, тасымалдау қатарлық мекендерді анықтайды.

2. Құланиек таңды, шашырап шыққан күнді оған биік таулар көрсетпеді (Ғ.Мұст.).

"Құланиек таңды" деген бөлімде "Құланиек" сөзі бағыттасыздықты, "таңды" сөзі де есептелген сөзді білдіреді. "Шашырап шыққан" деген бөлімде бір объектінің, орналасқан жеріндегі өзгерген аймақты анықтайды.

3. Бет-аузына адам тура қарай алмайтын қара шұбар орта бойлы Есенейге ағасұлтан əрі тандана, өрі қауіптене қарайтын еді (Ғ.М.).

"Бет-аузына" деген бөлімде ой-аузынның өзгеруін сипаттауды айтады. "тура қарай алмайтын" деген бөлімде тура болмайды айтады. "Қара шұбар" деген бөлімде шұбардың өзгеруін сипаттауды айтады.

Сонымен қатар, сөйлемнің басында "Есенейге" деген адам сипатталмайды пайдаланылады. "Ғана" деген сөз бұл сөйлемдің кереметтігін сипаттауды айтады.

Талдаудың болашағында, біз ешқандай айтпалармен, және осы сөйлемдің ережелерімен таныстырадымыз.