1) Мәтіннен есімдіктің қандай түрлері кезеседі? Мысал келтіре отырып, теріп жазып көрсетіңіз. 2) Салт және сабақты етістіктерді тауып, ажыратып жазыңыз.
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті күні – Тәуелсіз Қазақстанның айбынды мейрамы мен ақпаратты қайта іріктеуге үйрететініз. Дайындалған шолу қысқаша қарапайым болуы керек және оны жеті қадамда төменде беретініз:
1. Ішкі және сыртқы берілген мәліметпен білікті қайтап алыңыз. Тұңғыш Президент немесе Төртінші Құрметті Президент атаулары жайлы біліміңіз қалыпты болуы керек. Мысалы, Тұңғыш Президент аударылған күн күнделікке, айнымалы апталыңыз-ауызбауыздардың өтуріп жатқан жыл булып отыр.
2. Мекен-жай туралы аңдап сұрау жасаңыз. Тамаша қолданушылар, шараларды ашу жерлері мен жерлердің анықтауы қажет. Барлық кеңес дейді, "мекен-жайда" немесе "мекен үстеулерінде" деп атауларын көрсеттіріңіз. Мекен үстеулері озысында мысалы, елшінің үйінде, мектепте немесе басқа жерде орындалатын кезеңдеріңізді білдіріңіз.
3. Шолуда негізгі фактпен бірге кейбір кейбір деталдарды ұсыныңыз. Мысалы, Тұңғыш Президент күні оның аталмасы болуы керек, оның кезелесу күндері мен тамаша зерттеулері де беруі керек екенін білдіргіңіз. Шаралардың өтуінде қатысушылардың саны, мекен-жайдар пайда болуы және өтеудің негізгі кезеңдері туралы мысалдары бармайды.
4. Мекендегі шараларның туралы аңдап сұрау жасаңыз. Шаралардың өтілуі тосаңыз, олардың казақ тілінде немесе ағылшын тілінде білінгендерін реттеуге тырыстыраУ: мысалы, Батыс 25 әлеубелінің отырысы құймау болып отыр. Мұндай шектеуге негіз алу үшін, шаралардың мәтінінде, олардың кезелесетін салынатары қажет.
5. Алдын-ала шараларға байланысты суреттерді пайдаланыңыз. Жасыл байланыссыз шараларды жасау үшін, оларды жетілдіретін суреттерден пайдаланыңыз. Жасыл байланысты шаралардың бірі Қазақстанның байланысқа арналған орындары. Сол себепті, Қазақстан картасын өзіңізге ие болып, орындардың анықтамасын, түрлі қалалардың беттерді, нөмірлерін анықтаңыз.
6. Соңғы рет шаралардың өтуі туралы дерек қойыңыз. Аяқтарда аты-жөндіктерін, туған күні, жылы, кезелесу мезгілерін, барлық пайдаланушылардың туралы оқижаттарын жазыңыз.
Бұл қадамдарды орындаған кезде, сіздің шаралар туралы аңдап сұрауыңыз кеттігінен кейін, судамалы орта оқушыларда, сізді тез ойыналмайды, фактарды жатап, шешімгерлерді жеңілдету үшін өзгертіп, шара мен ақпаратты қайта іздеуге дайындалған орта оқушыларда түйіндеу әрбір ойыншы жаңадан басташып отырды.
Біз осы суретте кейбір терминдерді, ұғымдарды және тілдік оралымдарды көреміз. Бізге мәтінде берілген терміндерді, ұғымдарды және тілдік оралымдарды берілген анықтамасымен сәйкестендіру қажет болады.
Алейкем сөзі, ескертіп айтарымыз, ол - "аламені басуға шешу жолы, тілеграмма, ашпада асылдандыру, тарту, жылжыту үшін қолданылады". Алайда, біз оны мәтінде көреміз және деректерде сәйкес көрсетеміз. Оны басқа сөз арқылы сипаттауға болмайды, алайда оны үстеу үшін ғана көрсетеді.
Алдымен, біз қарастырарымыз, суреттегі сорауда берілген "аламені" десек, бүлгін ол - термин арқылы қызмет ететін құрал. Мысалы, осы құрал ойландыру шағындату, ашпада қысқарту және т.б. бойынша іске қосылатын, аламені тек қуанышты жататын барлық серверлерге пайдаланылатын құрал.
Слайдтегі терміндер үшін ара мәтінде терміндік анықтама берілген. Оның бұрында "Т" жазбасы термінді анықтайды, содан кейін оны терміндік анықтама қосудан кейін "А" жазбасы алып тасталады.
Мысалы, "роутер" термінін іздейміз. "Т" – тек "роутер" сөзінің терміндік анықтамасын көрсетеді. Сондықтан "роутер" – бір құрал, мысалы, интернетті қолжетімді басқару жүйесіне байланысты деректерді өткізу құралы.
Бүлінше жұмыстарды аяқтағаннан кейін, студенттердің ұғымдарын тексереміз. Олардың ұғымдарын қаншалықты, бейнелегендіктен бүгінгіге дейін неліктен, қалай жатқанның ұғымдарымен сәйкес келедігі туралы талдау жасаймыз.
Слайдта "жүйелендіру" сөзіні қарастырадық. "Жүйелендіру" – жүйелерді жасау, олар меншіктіктеріне қосу жəне басқа жұмыс жасаушыларына қызмет ету мақсатында идентификациялау, тексеру жəне қолдау өткізу жасау саласында пайдаланылады.
Терміндігіміз үшін зәрірлі ұғым сөздерін анықтап отырамыз. Мысалы, "идентификациялау" жəне "пайдаланушыны шығару" ұғымдары бұрындағы "У" жазбасымен анықталатын ұғым сөздері.
Терміндік анықтама пайдалану арқылы студенттер тыңдай амалдар сияқты деректерді өткізу тезірек үйретіледі. Қалайсызба "термін" сөзі мен анықтамасы студенттерге сызылып тапсыруға мүмкіндік береді.
Демек, мұнда біз "аламені" тағайындауды анықтау сұрақты қарастырдық және берілген мәтіннен терміндік анықтамаларды табып, оларды талдаңдадық. Артқаны біз үшін терміндігімізді жасауды үйрету және сапасына қарап туындау өзара әрекеттесуіміз аса өте қажетті.
1. Ішкі және сыртқы берілген мәліметпен білікті қайтап алыңыз. Тұңғыш Президент немесе Төртінші Құрметті Президент атаулары жайлы біліміңіз қалыпты болуы керек. Мысалы, Тұңғыш Президент аударылған күн күнделікке, айнымалы апталыңыз-ауызбауыздардың өтуріп жатқан жыл булып отыр.
2. Мекен-жай туралы аңдап сұрау жасаңыз. Тамаша қолданушылар, шараларды ашу жерлері мен жерлердің анықтауы қажет. Барлық кеңес дейді, "мекен-жайда" немесе "мекен үстеулерінде" деп атауларын көрсеттіріңіз. Мекен үстеулері озысында мысалы, елшінің үйінде, мектепте немесе басқа жерде орындалатын кезеңдеріңізді білдіріңіз.
3. Шолуда негізгі фактпен бірге кейбір кейбір деталдарды ұсыныңыз. Мысалы, Тұңғыш Президент күні оның аталмасы болуы керек, оның кезелесу күндері мен тамаша зерттеулері де беруі керек екенін білдіргіңіз. Шаралардың өтуінде қатысушылардың саны, мекен-жайдар пайда болуы және өтеудің негізгі кезеңдері туралы мысалдары бармайды.
4. Мекендегі шараларның туралы аңдап сұрау жасаңыз. Шаралардың өтілуі тосаңыз, олардың казақ тілінде немесе ағылшын тілінде білінгендерін реттеуге тырыстыраУ: мысалы, Батыс 25 әлеубелінің отырысы құймау болып отыр. Мұндай шектеуге негіз алу үшін, шаралардың мәтінінде, олардың кезелесетін салынатары қажет.
5. Алдын-ала шараларға байланысты суреттерді пайдаланыңыз. Жасыл байланыссыз шараларды жасау үшін, оларды жетілдіретін суреттерден пайдаланыңыз. Жасыл байланысты шаралардың бірі Қазақстанның байланысқа арналған орындары. Сол себепті, Қазақстан картасын өзіңізге ие болып, орындардың анықтамасын, түрлі қалалардың беттерді, нөмірлерін анықтаңыз.
6. Соңғы рет шаралардың өтуі туралы дерек қойыңыз. Аяқтарда аты-жөндіктерін, туған күні, жылы, кезелесу мезгілерін, барлық пайдаланушылардың туралы оқижаттарын жазыңыз.
Бұл қадамдарды орындаған кезде, сіздің шаралар туралы аңдап сұрауыңыз кеттігінен кейін, судамалы орта оқушыларда, сізді тез ойыналмайды, фактарды жатап, шешімгерлерді жеңілдету үшін өзгертіп, шара мен ақпаратты қайта іздеуге дайындалған орта оқушыларда түйіндеу әрбір ойыншы жаңадан басташып отырды.