Мәтіндерді оқып , құрылымдық және жанрлық ерекшелігін ажыратыңыздар . 1 - мәтін Он бестегі ұлына ел басқартқан халық Қазақ халқы « Атадан бала тусайшы , ата жолын қусайшы » деп , атадан балаға мұра болып келе жатқан жақсы қасиеттерді келер ұрпақтың бойына сіңіріп , ізгілікке тәрбиелеуге тырысқан . Атасы немересіне жылдың маусымы ауысымен көштің қалай , қайда көшуін , суды қайдан тауып ішетінін , жеті атасын білуі , елдің батыраларының ерлік хикаяларын әңгімелеп , адамды жақсы ететін де , жаман ететін де тәрбие екенін жастайынан баланың бойына сіңіріп отырған . Жас ұрпақты бұлай тәрбиелеудің маңыздылығын қазақ халқы ерте түсінген . Ешқандай жоғарғы білімсіз - ақ тәрбиенің небір оңтайлы әдістерін баласының бесігінен бастаған халқымыздың елден шыққан тентегіне де « Сен оңбассың , адам болмассың » дегенді тұқыртып бетін қайтарып айтуды жөн көрмеген . Адамдықтың парызын перзентінің көкірегіне құйып , іс - әрекетін қадағалап отырған . Қазақ баласының санасына қарнының қамын емес , халықтың қамын ойлауды о бастан - ақ сіңіріп өсірген . Осы қасиеттердің барлығын бала санасына ертеден құя білген қазақ халқы он бестегі ұланына ел басқартқан , шешендік сөз өнеріне қатыстырып тәлім берген . 2 - мәтін -Ауылдағы балалардың ең ересегі - сенің ұлың . Үлкендердің бірнеше рет ескерткеніне қарамастан олар үй маңында доп ойнауды доғармады . Балаңыздың қатты тепкен добы ақыры көршінің терезесін сындырды . -Ересек көресіндер - ау .
Астрономия – ең көне ғылымдардың бірі. Астрономияның пәні – Жер атмосферасында жанып кететін метеор түйіршіктерінен бастап Ғаламның ұлан-ғайыр кеңістігіне дейінгі көптеген объектілер. Астрономияның зерттелетін саласына байланысты ол бөлек бөліктерге бөлінеді. Жалпы астрономия курсындағы бөлімдердің бірі - Сфералық астрономия немесе оны астрометрия деп те атайды. Ол аспан денелерін ұзақ уақыт бақылауды қажет ететін аспандағы бұрыштарды өлшеу арқылы Жердің орны мен айналуын, аспан объектілерінің қозғалысын зерттейді. Сфералық шоқжұлдыздың негізгі мақсаты – аспандағы белгіге ыңғайлы болу және жердегі навигация үшін бір топқа біріктірілген жұлдыздар. Көбінесе олардың атаулары мифтік кейіпкерлермен соңғы ұқсастық үшін аңыздардың терминдерінен болады. Бүкіл аспан 88 шоқжұлдызға бөлінген, оларды жұлдыздардың өзіне тән орналасуынан табуға болады.