Жер тұрғындары шамалы болғанымен, өз іс-әрекеттерімен орасан зор зиян келтірген жоқ, дегенмен ормандарды кесу, балық аулау, аң аулау, егіншілік - бұл ежелгі кәсіптер. Енді адамның әсері планеталық масштабқа ие.
Біз Жер планетасын адам танымастай өзгерттік, шөлді жерлерде оазистер пайда болды, ал далаларда және жазықтарда өндірістік кешендер пайда болды. Мұның бәрі, әрине, адамзат үшін мақтаныш, бірақ мұндай өзгерістер табиғатқа зиян тигізеді. Адамның көптеген әрекеттеріөсімдіктер мен жануарлардың жүздеген түрлерінің жойылуына алып келді, ал табиғатта бәрі өзара байланысты және бұл жоғалу басқа оқиғаларға алып келді.
Қазір көптеген жасыл белсенділер климаттың қайтымсыз өзгеруі туралы айтады, егер 20 жыл бұрын болса бұрын бұл жай сөздер еді, бірақ қазір біздің көк планетамыздың кез-келген тұрғыны мұны өзі үшін сезіне алады. Қар бұрын-соңды болмаған жерде жауады, кейбір аудандарда құрғақшылық жыл сайын жаңа рекордтарды жаңартады, қыс қарлы және аяздан батпақты және жылы, ал жазғы шуақ - отпен тозаққа айналады.
Мен бәріне планетаның біздің үйіміз екендігі туралы ойланғанын және оған әсер ету ауыртпалығын жеңе алатындай мәнді нәрсе жасағанын қалаймын
Менің елім – Қазақстан. Қазақстан жер көлемі жағынан әлемде Ресей, Қытай, АҚШ, Аргентина, Бразилия, Канада, Үндістан және Австралиядан кейінгі 9-орынды алады. Қазақстанның табиғаты әр алуан. Оның кең-байтақ аумағында таулар да, орман-тоғайлар да, кең жазықтар да бар. Климаты-барынша континентальді. Қазақ жері ұлан-байтақ, таңқаларлық әдемі жер. Еліміздің ұлан-байтақ даласында есепсіз байлық бар, бұл - сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктер, пайдалы қазбалар. Қазақстанның байтақ жерінде Менделеев кестесінің 99 элементі бар. Бұл да біздің үлкен мақтанышымыз. Елімізде мұнай, көмір, темір, алтын, күміс және тағы басқа да байлықтар жеткілікті. Қазақстан мұнай қоры бойынша әлемнің көптеген мұнай өндіруші елдерінен алда тұр. Республикада қазіргі уақытта барланған және табылған 2,8 млрд. тонна мұнай мен конденсат қорынан және 1,9 триллион текше метр газ қорынан тұратын 172 мұнай, 42 конденсат және 94 газ кен орны бар. Оның ішінде хромның әлемдік қорының жартысынан астамы Қазақстан аумағында болса, одан өзге де қорғасын, мырыш, мыс, алтын мен күмістің бай қоры бар. Вольфрам қоры бойынша екінші, марганец қоры бойынша үшінші, қорғасын мен молибден қоры бойынша төртінші, темір кентасының қоры бойынша сегізінші орын алады. Жетекші өнеркәсіп салаларының қатарына түсті және қара металлургия жатады. Жоғары сапалы мыс пен мырыш, қорғасын мен кадмий әлемдік нарықта үлкен сұранысқа ие.
Қазақстан - дәнді дақылдар , азық-түлік пен техникалық дақылдардың (күнбағыс, мақта) ірі өндірушісі. Ауыл шаруашылығындағы негізгі салалардың бірі - мал шаруашылығы. Ол жеңіл өнеркәсіпті шикізатпен, халықты тамақ өнімдерімен қамтамасыз етеді.
Қазақ елі өз мәдениетін дамытқан ел. Қазақ халқы салт-дәстүрге өте бай ел. Бұл-оның мәдениетті әрі тәрбиелі ел екендігінің айғағы. Белгілі қоғам қайраткері, заңгер Н.Шайкенов: «Ұлт дәстүрі – заңнан биік», – деген. Демек, салт-дәстүрлі ел – мықты әрі тұғыры берік ел. Біздің халқымыз өз ұрпақтарына ғасырдан ғасырға ұлт қасиетін салт-дәстүрмен, өнегені әдет-ғұрыппен, үлгіні жөн-жосықпен, әдепті ырым, тыйыммен тәрбиелеп, ұлағатты ұл, инабатты қыз өсірген.
Қазақстан ғылымы да әлемдік ғылым қазынасына зор үлес қосты, іргелі ғылымдарды түбегейлі зерттеуге бағытталған ірі институттар жұмыс істейді.
Менің елім – Қазақстан. Қазақстан жер көлемі жағынан әлемде Ресей, Қытай, АҚШ, Аргентина, Бразилия, Канада, Үндістан және Австралиядан кейінгі 9-орынды алады. Қазақстанның табиғаты әр алуан. Оның кең-байтақ аумағында таулар да, орман-тоғайлар да, кең жазықтар да бар. Климаты-барынша континентальді. Қазақ жері ұлан-байтақ, таңқаларлық әдемі жер. Еліміздің ұлан-байтақ даласында есепсіз байлық бар, бұл - сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктер, пайдалы қазбалар. Қазақстанның байтақ жерінде Менделеев кестесінің 99 элементі бар. Бұл да біздің үлкен мақтанышымыз. Елімізде мұнай, көмір, темір, алтын, күміс және тағы басқа да байлықтар жеткілікті. Қазақстан мұнай қоры бойынша әлемнің көптеген мұнай өндіруші елдерінен алда тұр. Республикада қазіргі уақытта барланған және табылған 2,8 млрд. тонна мұнай мен конденсат қорынан және 1,9 триллион текше метр газ қорынан тұратын 172 мұнай, 42 конденсат және 94 газ кен орны бар. Оның ішінде хромның әлемдік қорының жартысынан астамы Қазақстан аумағында болса, одан өзге де қорғасын, мырыш, мыс, алтын мен күмістің бай қоры бар. Вольфрам қоры бойынша екінші, марганец қоры бойынша үшінші, қорғасын мен молибден қоры бойынша төртінші, темір кентасының қоры бойынша сегізінші орын алады. Жетекші өнеркәсіп салаларының қатарына түсті және қара металлургия жатады. Жоғары сапалы мыс пен мырыш, қорғасын мен кадмий әлемдік нарықта үлкен сұранысқа ие.
Қазақстан - дәнді дақылдар , азық-түлік пен техникалық дақылдардың (күнбағыс, мақта) ірі өндірушісі. Ауыл шаруашылығындағы негізгі салалардың бірі - мал шаруашылығы. Ол жеңіл өнеркәсіпті шикізатпен, халықты тамақ өнімдерімен қамтамасыз етеді.
Қазақ елі өз мәдениетін дамытқан ел. Қазақ халқы салт-дәстүрге өте бай ел. Бұл-оның мәдениетті әрі тәрбиелі ел екендігінің айғағы. Белгілі қоғам қайраткері, заңгер Н.Шайкенов: «Ұлт дәстүрі – заңнан биік», – деген. Демек, салт-дәстүрлі ел – мықты әрі тұғыры берік ел. Біздің халқымыз өз ұрпақтарына ғасырдан ғасырға ұлт қасиетін салт-дәстүрмен, өнегені әдет-ғұрыппен, үлгіні жөн-жосықпен, әдепті ырым, тыйыммен тәрбиелеп, ұлағатты ұл, инабатты қыз өсірген.
Қазақстан ғылымы да әлемдік ғылым қазынасына зор үлес қосты, іргелі ғылымдарды түбегейлі зерттеуге бағытталған ірі институттар жұмыс істейді.
Жер популяциясы шамалы болған кезде, олардың іс – әрекеттері арқылы үлкен зиян келтірмеді, дегенмен орманды кесу, балық аулау, аң аулау, егіншілік ежелгі кәсіп болып табылады. Енді адамның әсері планетарлық масштабқа ие.
Біз Жер планетасын танымастай өзгерттік, шөлдердің орнында оазистер пайда болды, ал дала мен жазықтар – өнеркәсіптік кешендер. Мұның бәрі, әрине, адамзаттың мақтанышы, бірақ табиғат үшін мұндай өзгерістер зиянды. Адамның көптеген әрекеттері
бұл өсімдіктер мен жануарлардың жүздеген түрлерінің жойылуына әкелді, ал табиғатта бәрі бір-бірімен байланысты және бұл құрып кету басқа оқиғаларға әкелді.
Қазір жасыл қозғалыстың көптеген белсенділері климаттың қайтымсыз өзгеруі туралы айтады, егер 20 жыл бұрын бұл тек сөздер болса, қазір біздің көк планетамыздың кез-келген тұрғыны оны сезіне алады. Қар бұрын – соңды болмаған жерде түседі, кейбір аудандардағы құрғақшылық жыл сайын ұзақтығы бойынша жаңа рекордтарға ие болады, қарлы және аязды қыста батпақты және жылы болады, ал шуақты жаз-өрттермен аптап ыстыққа айналады.
Мен әр адамның планета біздің үйіміз деп ойлағанын және оған әсер ету ауыртпалығын жеңе алуы үшін мағыналы нәрсе жасағанын қалаймын.