Оқшау сөздер – сөйлемде басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспей, тек айтылатын ойға қатысы бар сөздер кездеседі. Олар сөйлем мүшесі бола алмайды, себебі басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейді. Олар: қаратпа сөз, қыстырма сөз, және одағай.
Мысалы: Жолдастар, (қаратпа сөз) майданда біздің әскерлер жан аямай соғысуда. Демек, (қыстырма сөз) біз жеңеміз. Алақай, (одағай сөз) біз жауды жеңдік!
Мәтіндегі оқшау сөздерді тауып, түрлерін ажыратыңдар.
Менің жастығым а ң қызметіне берілді. Мүмкін, мен жастығымды қайыра алмаспын. Бірақ ол босқа кетпейді, менен кіші інілерімнің еншісіне тиеді. Кейінгі жастар, жас інілерім, сендер бақыттысыңдар. Сендер соғыс дегенді білмей өтетін
боласыңдар. Біз жастығымызды сендердің бақыттарыңның жолына құрбан еттік.
Мен өз елімді қорғаймын. Менің момын да бауырмал, ардақты елім бар. Сол елім мен аттанарда былай деген болатын:
– Тас түлегім, қиын бір кезең келіп қалды: жау жағадан, бөрі етектен алғалы тұр.Аттан, қуып-жойып қайт! Ұлым, сен кәрлі кезең, соғысты заманның жігітісің, жауынгерше қимылдай біл! – деген. Мен мұны ұмытпаймын.
Мен – шығыс адамымын, батысқа кетіп барамын. Менің елім жақтан шығатын алтын күн мені күні бойы жылытады. Міне, кеш бола бастады. Күн мені қимағандай, ұясына қона қоймай тұр. Маған көзін тура қадап: «Шығыс ұлы, жолың болсын! Шығысқа жеңіспен қайт! Мен сені Алатаудың аясында қарсы алармын!» – деп тұр. (Баубек Бұлқышев)
Деңгейлік тапсырма
1«Меніңше, жеңіс ол...» деген тақырып бойынша өз ойларыңды ассоциациялық кестеге түсіріңдер
2. Оқшау сөздерді топтстыр.
Менің ойымша қазіргі балалардың көбісі еңбек етіп жатыр . Ол еңбек дегеніміз жалақысы бар деген сөз емес. Мысалы балалар үйіндеде еңбек етеді. Анасына , әкесіне үй шаруасына көмектеседі.
Менің ойымша ол өте дұрыс. Себебі әр істе ата-анаңа қолғабыс болу керек .
Ал шынында ол еңбектің жаман түрі бар ма ?!
Менің жауабым : Ия , ондай еңбек болады .
Ол қандай болады деп сұрауыңыз мүмкін . Ол істеген еңбегіне міндетсіну. Мысалы мен сіздерге анау жұмыспен көмектескен едім , ееді сіз маған сол үшін ақша төлеңіз деген сияқты . Ол ең жаман еңбек. Себебі жасаған ісіңе міндеттенуге болмайды .
Шынайы оқиғаны айта кетейін .
Мен досым бір күні әкесіне даланың жұмыстарымен көмектесті . Есесіне ақша сұрады . Ал бұл өте жаман еңбек