Орындау уақыты 15-20 минут
Тапсырма
1. Магина прият тыңдап, оның нені айт беретін 3 тірек сопі жасырып
3)
Астрономиялық бақылаулар
Ерте кездің өзінде-ақ алыс сапарға саяхатқа шыққан адамдар түнде жұлдыздарга,
күндіз күнге қарап жол таба білген. Астроновгиялық бақылаулар бүгінде халық
шаруашылыгынын катарына: уакытты өлшеу, дәл географиялық карталарды жасау,
тенізде, әуеде, ғарыш кеңістігінде аспан шырақтары бойынша бағдар алу жатады.
Дегенмен де бүгінде астрономіянь, мәні бұлармен шектеліп қала алмайды. Ай мен Күн
жүйесінің ғаламшарларын зерттеу өзіміздің жерімізді жақсырақ білуге тудырады. Жер
айналасындағы ғарыш кеңістігі мен Жерге жақын маңдағы аспан денелері қазірдің өзінде-
ақ адам қызметінің шеңберіне сніп отыр. Болашақта ғарышты ішеру а ң өмір
сүру ортасын кеңейтеді, экологиялық көкейтесті мәселелерді шешуді жетілдетеді.
Аспан денелерінің көрінбейтін сәулелерінің негізгі бөлігі Жер атмосферасына
жұтылады және Жердің бетіне жетпейді. Сондықтан да Жерден жүргізетін бақылауды
атмосферадан тыс кеңістіктен жүргізумен толықтыруға болады.
2. Сұрақтарға жауап беріңіз.
Сұрақтар:
1) Адамдар не себепті ерте замандарда жол табу үшін аспан денелеріне сүйенген?
2) Адамдар не себепті аспан әлемінің құпияларын зерттеуге асық болды?
3) Адамның тағдырын аспан денелерімен байланыстыру қаншалықты орынды?
4) Өзініз мәтіннен қандай ой түйдіңіз?
көмек
Ордада ханның қасында әр уақытта ақылшы жыраулар болған. Жыраулар - халық поэзиясын жасаған ақылғөй даналар. Олар заманының өздері куә болған елеулі уақиғаларын, тарихи кезеңдерді жырға қосқан...
Жыраулар поэзиясына дейінгі әдебиет халык жасаған ауыз әдебиеті деп аталды. Жыраулар поэзиясы Қазақ хандығы құрылғаннан бастап (XV ғасыр) өріс алды. XV ғасырда Асан Қайғы, Казтуған жыраулар өмір сүрді.
Жырауларды халык, қадір тұтқан. Ел толқыған кезде, бүліншілік шыққанда немесе ел шетіне жау келғен кездерде ақыл, кеңес сұрайтын болған. Мұндай кезде жырау жұртшылықты абыржымауға шақырып, оларға күш-қуат беріп (дем беріп), істің немен тынатыны жайлы болжамдар айтып отырған. Жыраулар поэзиясы ХV-ХVII ғасырлар аралығын қамтиды.
Жырау деген атау "жыр" сөзінен шыққан. Жыршы деп көптеген эпостық жырларды жатқа білетін, дайын репертуары бар айтқыштарды таныған.
Жыраулар өз шығармаларын ақыл-нақыл, өсиет түрінде айтқан. Олардың толғауларының негізгі тақырыптары - туған жерді, елді сүю, Отанды қорғау, елді бірлікке шақыру, адамгершілік қасиетті насихаттау.