Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!
Первым тренером жансаи являлся её отец данияр аширов[1].свой первый титул жансая абдумалик завоевала в шесть лет, когда в 2006 году выиграла чемпионат города алматы по шахматам среди девочек до 8 лет[2].2007, январь — жансая приняла участие в чемпионате казахстана по шахматам среди девушек до 8 лет, в котором одержала победу, набрав 8,5 очков из 9 возможных.июнь — жансая берет золотую медаль на международном турнире на украине и в 7-летнем возрасте выполняет норму первого разряда.ноябрь — абдумалик занимает 4-е место на чемпионате мира среди юношей и девушек в турции. до медалей ей не хватило всего пол-очка.2008, январь — она в очередной раз становится чемпионкой алматы в своей возрастной группе.март — жансая стала абсолютной чемпионкой республики казахстан среди девочек до 10 лет, завоевав золотые медали в номинациях «классика», «рапид» и «блиц».июль — жансая побеждает уже на чемпионате азии в иране, став самой юной чемпионкой азии в казахстанских шахмат.октябрь — во вьетнаме на мировом первенстве среди юношей и девушек до 8 лет под эгидой фиде (world youth chess championship) жансая абдумалик, набрав 10 очков из 11 возможных, завоевывает звание чемпионки мира[3].2010, июль — в турции, одержав девять побед в девяти партиях, жансая стала чемпионкой среди школьниц в своей возрастной категории, на то время многие казахстанские сми ошибочно причислили этот турнир к чемпионату мира среди девушек, хотя турнир школьниц является менее престижным, чем чемпионат мира[4]. фиде присваивает ей звание мастера фиде.2011, май — в польше она вновь завоевала очередной титул сильнейшей шахматистки мира среди школьниц. по итогам года фиде присваивает ей звание международного мастера среди женщин.ноябрь — в бразильском городе калдас-новас уже на чемпионате мира среди девушек в категории до 12 лет жансая вторично стала победительницей[5].2012, июнь — в казахстанских сми объявили, что жансая стала самым молодым гроссмейстером среди девушек[6]. но конгресс fide не присвоил жансае звания гроссмейстера, из-за участия в одном сомнительном турнире[7].ноябрь — в мариборе, (словения) она становится серебряной медалисткой чемпионата мира среди девушек в возрастной категории не старше 12 лет[8].2013, сентябрь — жансая заняла второе место на чемпионате мира среди девушек до 20 лет в турции, уступив первое место российской шахматистке александре горячкиной[9].ноябрь — жансая абдумалик без поражений (+6=3-0) выиграла мужской международный турнир в чехии «брно опен 2013» из серии czech tour[10].декабрь — по итогам года была признана лучшей спортсменкой года в казахстане и стала лауреатом казахстанской национальной премии «народный любимец года» в номинации «респект-спортсмен», обойдя трёх известных боксёров: серика сапиева, геннадия головкина и данияра елеусинова.
Қазақ халқының қонақ күтуі мен қонақжайлығы туралы.
Баяғы заманнан бері осы күнге дейін жеткен дәстүріміздің бірі мен бірегейі – келген қонаққа дастарқан жаю. Бұл дәстүр тек қонақжай қазақ халқына ғана тән дүние десем, артық айтпаспын, себебі үйге қандай кісі келмесін «ең болмаса нан ауыз тиіп кету керек» деген ұғым санамызда бала кезімізден қалыптасқан. Қазағым қашан да бар асылын, бар тәттісін «қонақ жесін» деп сақтаған. Қазақ халқы үшін дастарқаннан үлкен, дәмнен үлкен нәрсе жоқ. Ақсақалдар да үнемі «Дастарқан тек қуанышты себептермен жайылсын! Дастарқан мол болсын! Осындай үлкен дастарқан басында жинала берейік!» деп бата беріп, тілектерін айтып жатады.
Дастарқан жайғанда міндетті түрде ең алдымен нан қойылады. «Ас атасы – нан» деген мақал осыдан шықса керек. Ұннан жасалынған тағамдар бағзыдан-ақ ақ дастарханымыздың сәні болып келген. Қазақ өзінің шаңырағындағы кез келген жиында дастархан үстінен нанды алыстатпайды.
Сыйлы қонақ келсе, бұрынғы кезде мал сойылып, ет асылса, қазіргі заманда мал сойылмаса да, қазанды отқа қойып, қонақтың кәдесін асып береді. Күн демей, түн демей қазан асуға келгенде қарап қалмайтын қазақ аналары мен келіндері ет тамақты нақышын келтіріп дайындайды. Бүгіндері қырық күн тойын, отыз күн ойын жасамасақ та, кез келген жиында осы ас бірінші мәзірде тұрады.
Жалпы алғанда, қазақтың дастарханы – киелі нәрсе. Бұл тек жайылған шүберек немесе оған қойған ас-ауқат қана емес, бұл – адамның пейілі, ішкі жан-дүниесі, мейірім-шапағаты. Ендеше дастарқанымыз тек қуанышқа жайылсын!