4 тоқсан бойынша жиынтық бағалауға арналған тапсырмалар. « Ұлы дала табиғаты » бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты: 5.1.6.1 Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру 5.5.1.5.Болымды, болымсыз етістіктерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
Орындау уақыты 15-20 минут 1-тапсырма Оқылым Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз. Сұлу Көкше өңірінде биік тау бар. Жерден атқан садақтың оғы оның шыңына жетпейді. Содан да бұл тау Оқжетпес атанып кеткен. Бұл шыңға сүйсінбейтін жан жоқ. Жақыннан қарағанда сандықша тастарды қолмен әдейілеп қалағандай көрінеді. Қарағайлар мен шыршалар оқжетпестің тастарына қадалып өскен. Шың туралы мынадай аңыз бар. Ертеде Бурабай, Көкше жерін мекендеген елде бір бала дүниеге келіпті. Ол елден ерекше ер тұлғалы, зор денелі, батыр болып өседі. Ірі болғаны сонша, өзін көтеруге мал шыдамаған соң пілге мініп жүріпті. Осы кезде қазақ жеріне қызыққан жау аз емес еді. Бала келген жаумен шайқасып, еліне жолатпапты. Бір күні сол бала шайқастан кейін сәл тынығып алмақшы болады. Күміскөлдің мөлдір суына рақаттанып шомылады да, Көкшенің баурайындағы қалың қарағайдың арасына келіп жатады. Орман ішінде жасырынп жүрген жау осы сәтті дереу пайдаланады. Ұйқыдағы батырды қолға түсірмек болады. Қапыда қарусыз қалған батыр жаулармен айқаса кетеді. Батырдың күші азайып, әл-дәрмені таусылады. Сонда батыр жаулардан қорлық көргенше өлгенін артық санап, Құдайдан өзін тасқа айналдыруын тілейді. Жау қолына тастамас үшін пілін де төбесіне көтеріп алады. Сондағы батыр осы Оқжетпес болса керек. ( 168 сөз ) 1. Баланы қай жерде дүниеге келген? [ 1ұпай ] 2. Батыр қалай суреттелген? [ 1ұпай ] 3. Берілген мақал-мәтелдердің қайсысы мәтін тақырыбы бола алады? А) Ел іші – алтын бесік. В) Туған жер – алтын бесік. С) Айлалы батыр алдырмас. Д) Ер жігіт елі үшін туады, елі үшін өледі. [ 1ұпай ] 4. Берілген сөздердің синонимін мәтіннен тауып жазыңыз. А) Ер В) Демалу С) Дұшпан [ 1 ұпай ] 5. Берілген сөйлемдердегі болымды етістіктерді болымсыз етістікке айналдыр. [3 ұпай]
1.Орман ішінде жасырынып жүрген жау осы сәтті дереу пайдаланады.
2. Қапыда қарусыз қалған батыр жаулармен айқаса кетеді.
3.Батырдың күші азайып, әл- дәрмені таусылады.
Бағалау критерийі № тапсырма Дескриптор
Білім алушы Мазмұнға бағытталған 1 сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша 1
1 1 сұрақтарға жауап сөйлеммен жауап берсе ; Береді
1-сөйлем
Сұраққа толық жауап берсе 2 сұрақтарға мәтін мазмұны бойынша 1 сөйлеммен жауап берсе 1 Дұрыс мақал мәтелді тапса 3 Дұрыс тадбылған мақал мәтелге 1 Синоним табады 4 Барлық сөздің синонимін тапса 1 Болымды етістікті болымсыз етістікке айналдырады 5 Барлығы 3 сөйлем 3 Жалпы
Қазіргі техника дәуірінде адамның күнделікті өмірі компютермен өтеді. Оны ешкім жоққа шығара алмайды. Компютерге отырған кезде адам жай ғана отырмай интернет пайдаланады. Қазір интернеттен өзіңе керектінің бәрін таба аласын. Тіпті, интернетте отырып-ақ өзіне керектіні сатып алуыңа болады (киім, тамақ,әшекей-бұйымдар т.б.). Әрине, бұл өзіңе пайдалы. Бірақта әрбір заттың өз уақыты, өз орны болу керек емес пе? Ал қазіргі жастар күні-түні сол монитордың алдында отыруға бар. Ол бір жағынан денсаулыққа әсер етеді, ал бір жағынан санаға әсер етеді. Кейбіреулер айтып жатады интернетке отырсаң бәрін білесің, бәрінен хабардар болып отырасың деп, ол да дұрыс бірақ ол адамның өзіне байланысты.Ол жақсы бірдеңелер біліп жатама немесе ойын ойнап, агентте отырама. Мысалы, қазіргі ата-аналар интернетті балаларына қосып беріп жатады. Өзі білмесе де баламның көзі ашық болсыншы, білсін, оқысын деп. Ал бала болса құр ойнаумен уақытын өткізеді. Ал сабақ жайында қалады. Қазір интернетте дені дұрыс ойында жоқ, кілең атыс-шабыс. Міне, осының бәрі бала санасына әсер етеді.Компьютер мониторының кескіндері адам көзінің көру өткірлігін нашарлатады.Әрине, мұны барлығыда біледі. Сонымен қатар та компьютер алдында отырғанда бұлшық еттерді қажытады жәнеде омыртқаға зиян болады. Міне. мұның бәрі адам өміріне қауіпті әрі зиян. Мен компьютер алдында отырмасын деп айтпаймын тек 2-4 сағаттай керегіне жаратса, қалған уақытын пайдалы істермен өткізсе деймін
Алтыншы - тогызыншы ғ-ларда Оңт. Қазақстан мен Оңт.-Батыс Жетісуда қала мәдениеті жақсы дамыды. Саяси жағынан бұл аймақтар түрік әулеттеріне бағынды және реті бойынша Батыс Түрік, Түргеш, Қарлұқ қағандықтарының құрамына енді. Бұл кезеңде көшіп жүретін жер аумағы шектеліп, көш жолдары қалыптасты, тұрақты қыстаулар мен жайлаулар орнығып, егіншілік пайда болды, отырықшы кедейлер тобы бөлініп, жекелеген рулық топтар отырықшылыққа көшті. Мемл. төрешілдік аппарат құрылып, ортақ тіл мен жазу қалыптасты, сауда және дипломат. байланыстар дамыды. Осындай жағдайда әкімш. және қолөнер, сауда, мәдениет орталығы ретінде қалалар салына бастады. Оңт. Қазақстандағы ең ірі қала Исфиджаб саналады. Ол 629 ж. Сюань-Цзянның жылнамасында “Ақ өзендегі қала” атымен алғаш аталады. Кейін Махмұт Қашқари Сайрам , ол Исфиджаб деп, кейде Сайрам деп те аталғанын жазады.
