1. Тапсырма Мәтінді оқып, менталды карта жасаңыздар. Арал теңізі – кезінде құрлықтың ішінде орналасқан бүкіл дүниежүзіндегі төртінші ең ірі су қоймасы болатын. Мамандардың айтуынша, Арал теңізі өз тарихында төрт рет тартылған екен. Бір кездері Әмудария Каспийге құйып, Сырдың суы теңізге жетпей, Қызылқұмның құмына сіңіп кетіп отырған. Алайда табиғаттың тосын мінезінен бірнеше рет теперіш көргенімен Арал ернеуіне жетіп, қойны балыққа толып отырған еді. 1960 жылдары Кеңес Одағының орталық басшылығы мақта егістіктерін суару үшін Аралға құятын ең басты 2 өзен – Сырдария мен Әмударияның суын бұрып жіберді. Соның нәтижесінде Өзбекстан әлемдегі ең ірі мақта өндірушінің біріне айналды. Алайда ауыл- шаруашылығының мұндай жетістігі тым қымбатқа түсті — Арал теңізі тартыла бастады, жергілікті балық шаруашылығы түгел құрдымға кетті, Арал өңірінің ауа райы күрт өзгере бастады. Ауаға химиялық заттар мен теңіз түбіндегі кепкен тұздың шаңы жайылды, теңіздің тоқтамай тартылуы салдарынан жергілікті халық ауыр халге түсті. Жергілікті халықтың арасында ісік ауруы, қанның аздығы, аллергия және т.б. дерттер кең жайылып, өмірдің орташа ұзақтығы 64-тен 51-ге дейін құлдырады. Арал теңізінің тартылуы – XX ғасырдағы адамның қолымен жасалған теңдессіз апат болып қалды. Аралдың суы бұрын- соңды болмаған деңгейіне дейін тартылып, теңіз “Солтүстік Арал” және “Оңтүстік Арал” болып екіге бөлінді. Тақырыбы:
Мақсаты:
Тірек сөздер:
Мазмұны:
Қазақстан жерін кең-байтақ деп мақтан етеміз. Осы қазақ жерін талай ғасырлар бойы ат үстінен түспей,найзаның ұшымен , қылықтың жүзімен,білектін күнімен , көзінің қарашығылдай қорғап, ешқандай жауға бермей қорғапи сақтаған бабалар алдында бүгінгі ұрпақ –біз арқашан қарыздармыз. Қазақ халқының басынан талай қиыншылықтар өтті. Бірақ өр міңезді, намысшыл бабаларымыз ешбір жаудан тайсалмады. Қасықтай қандары қалғамша туған жерлерін қорғай білді. Бабаларымыздан аманат боп жеткен ұлтарықтай жерімізді қорғау,аялау,сақтау әрбіреуіміздің борышымыз.