Күлтегiн 7 жас кезiнде әкесi Құтлық ( 680-692 жж. билік құрған) қайтыс болады. Қаған тағына оның iнiсi Қапаған (692-716 жж.) отырады. Күлтегiн мен Бiлге, Қапағанның iнiсi Бөгүнi (716 ж.) тақтан тайдырып, қағандық билiктi Бiлге қолына (716-734 ж.) алады.[1]
Екінші Шығыс Түрік қағанаты әскерінің бас қолбасшысы, «көк түріктің көк семсері» атанған атақты батыры. Әкесінен жастай жетім қалып, ағасы Қапаған қағанның тәрбиесінде өскен Күлтегін тым ерте есейіп, қабырғасы қатып, бұғанасы бекімей жатып, жау жарағын асынып, түрік еліне тұс тұстан төнген басқыншы жауға қарсы үлкендер қатарында тұрып, ерлікпен күреседі. Бұл ретте түріктің атақты Білге қағаны Күлтегін батырдың басына қойылған ескерткіші тасқа ойып жаздырған ғұмырнамасында: «әкем қаған өлгенде інім Күлтегін жеті жаста қалды. Он жаста Ұмай текті шешемнің бағына інім Күлтегін ер атанды» деп жазды.
Altynomel - ұлттық парк, 1996 жылы Алматы облысының Керібұлақ ауданында ашылған. Ол Іле өзенінің солтүстігінде орналасқан. Жер көлемі - 460 мың га. Оған Үлкен Қалқан мен Кіші Қалқанның жанында орналасқан табиғи ескерткіштердің бірі - «Әнші құм» кіреді. Мұндай «Әнші құм» табиғатта сирек кездеседі.
Алтынномель саябағы археологиялық ескерткіштерге бай. Мұнда көптеген тастар мен үлкен үңгірлер бар, оларда ежелгі суреттер бар.
«Алтынномел» ұлттық табиғи паркінде 1800-ге жуық өсімдік түрлері, жануарлардың, балықтардың және құстардың 56-ға жуық түрі бар. Олардың көпшілігі «Қазақстанның Қызыл кітабына» енгізілген,
Биік ағаштар, өзендер мен көлдер бар. Оған әлемнің түкпір-түкпірінен келген туристер таңданады.
Паркте 17 аңшылық бекеті және 3 туристік маршрут бар. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап береді.
1) Алтынтомел ұлттық паркі қашан құрылды?
2) Саябақ қай жерде орналасқан?
3) Саябақтың көлемі қандай?
4) Бұған қандай таулар кіреді?
5) Саябақ неге бай?
6) Саябақта өсімдіктердің неше түрі өседі?
7) Қазақстанның Қызыл кітабына не кіреді?
8) Қазіргі уақытта саябақта қанша аң аулау алаңдары мен туристік маршруттар жұмыс істейді?
бір халықты екіншісінен ажыратуға мүмкіндік беретін ортақ белгілері бар қауымдастық. "Этнос" ұғымы әлі күнге бірыңғай түсіндірілмейді. Кең мағынада, "этнос" ұғымын көпшілік зерттеушілер барлық дәрежедегі этникалық жүйелер жиынтығы ретінде түсіндіру қалыптасқан (тайпа, халық, ұлт және т.б.). Алайда, кейбіреулер (Л. Н. Гумилевтан кейін) оны негізгі жүйе ретінде қарастырады (субэтностар, суперэтностармен қатар және т.б.).
Тар мағынада алғашқылардың бірі болып "этнос" ұғымына анықтама берген М. Вебер: "Этнос - мүшелері сыртқы бейнелерінің, әдет-ғұрыптарының үқсастықтарына қарай немесе ортақ отаршылық не көші-қонды басынан өткерген тағдырлас тарихына қарай өздерінің шығу тектерінің бір екендігіне сенетін топ". Бүдан кейін де көптеген зерттеушілер этносқа аумақ, тіл, дін ортақтығының негізінде өзінше анықтама беруге тырысты. Алайда, Л. Н. Гумилевтің пікірінше, аталған белгілердің бірде-бірі жалпыға бірдей, кез келген этносқа қолданыла бермейді, мүнымен бірқатар зерттеушілер келісті.
Этнос ең алдымен, мәденитілдік қауымдастық. Этностың пайда болуында аумақ және әлеуметтік қарым-қатынас тілінің ортақтығы шешуші фактор болып табылады. Саяси кеңістіктің ор¬тақтығы мен халықтың әлеуметтік және шаруашылық әдістерінің ортақтығы да маңызды рөл атқаратыны сөзсіз.
Этникалық ұйысудың басты тетігі салт-дәстүр, әдет-ғұрып түрінде мүраға қалатын мәдениет болып табылады. Этникалық қауымдастық мағынасындағы этнос ретінде көбіне бірыңғай атауы, ортақ мәдениет элементтері бар, тағдарлас тарихы бар, ерекше географиялық ортадағы топтық ынтымақтастық танытатын адамдар тобын атауға болады.