Атақты Монғол және түрік тектес халыөқтарының билеушісі. Ақсақ Темір 1336 жылы Самархан маңындағы кеш қаласында туылған. Әкесі Торғай Барлас тайпасының биі болған. Шағатай хандығына Барлас тайпасы тәуелді еді. Шағатай хандығы әлсіреді, осы кезде мемлекет тізгіні әмірлердің қолына өтті. 1360 жылдан бастап ауызға алына бастаған Темір алдымен Әмір Хүсейнмен 1370 жылдан бастап жеке өзі Мәуеренахрда билік құрды. Осы кезде болған бір соғыста жараланып, аяғының мүкіс болып қалуы себепті тарих беттерінде Ақсақ Темір (Темирлан) деп а талады. Темір Шыңғыс ұрпағы болмағаны үшін «Әмір» деген лауазымды қолданды. Тарихтың үлкен жиһангерлерінің бірі болған Темір 1370-1405 жылдары жасаған жорықтары нәтижесіндже мемлекетінің орталығы Самарханд болған. Еділ мсеон Ганг өзеніне «Үндістан» тәңірі тауларынан Шам мен Измирге дейін кеңейтті. Осы жорықтар нәтижесінде Хорезм, Шығыс Түркістан, Иран, Әзербайжан, Үндістан Дели шекарасы сол жерге дейін жетті. Ақсақ Темі
Сен мені сезесің бе, неге іздедім?
Алауыртқан таңдардан сені іздедім,
Қарауытқан таулардан сені іздедім.
Сені іздедім кездескен адамдардан,
Бұлақтардан, бақтардан, алаңдардан.
Шырақтардан, оттардан, жалаулардан,
Сені іздедім жоғалған замандардан.
Сені іздедім досымнан, қасымнан да,
Ақша бұлттан іздедім, жасыннан да,
Сен бе дедім ақ нөсер ашылғанда,
Қызыл-жасыл шұғыла шашылғанда,
Көкжиек пен көкжиек қосылғанда.
Махаббаттан іздедім, сағыныштан,
Арманымнан іздедім алып ұшқан!
Сәттерімнен іздедім жаңылысқан,
Сені іздедім жадырау, жабығыстан.
Сені іздедім зеңбірек гүрсілінен,
Күннен, түннен, гүлдердің бүршігінен.
Қуаныштан, түршігу-күрсінуден,
Жүректердің іздедім дүрсілінен.
Сені іздедім сезімге у шараптан да,
Минуттерден іздедім, сағаттан да,
Сені іздедім.
Іздеймін тағат бар ма?
Сені маған егіз ғып жаратқан ба?!