Құдайбердіұлы реализмінің айқын керінген ендігі бір тұсы - оның ағартушылық тақырыптағы лирикасы. Ақынның бұл бағыттағы еңбегі 1879 ж. жазылған «Жастарға» атты өлеңінен басталған. Ағартушылық идея Шәкәрім лирикасының алтын діңгегі болып табылады. Оның Абаймен үндестігін танытатын бір сала да осы. Өзінің «Насихат», «Сынатар сың өзінді», «Үш-ақ түрлі өмір бар», «Сен ғылымға...», «Ғылымсыз адам айуан», «Жасымнан жетік білдім түрік ілін» сияқты көптеген өлеңдерінде Құдайбердіұлы Абайдың ағартушылық идеяларын одан әрі жалғастырады. Бұқараны оятуға ұмтылады, ғылымға жетелейді. Еңбек етуге, мәдениетті елдерден үлгі алуға шақырады. Құдайбердіұлы үшін байлықтың ең үлкені - ғылым. Өзінің «Үш-ақ түрлі өмір бар» атты өлеңінде ол адам өміріне «ортаншы өмір» деген ұғымды қолданады. Бұл – адамның жастық шақ пен кәріліктің арасындағы белсенді өмірі. Шәкерімнің айтуынша, міне, осы жылдары уақытыңды босқа еткізбей, ғылымға үңілсең, одан өзіңе керек қазынаны тауыпала білсең- өмірлік мұратыңа жеткенің. Бас-аяғы үш шумақтан тұратын өлеңнің идеясы - а Абай айтқандай, «ержеткен соң тұспеді уысыма» деп өткініште қалдырмау.
Объяснение:
Кокжиек тұстарын анықтау
Көкжиек тұстарын анықтаудың ең оңай жолы тұсбағдар арқылы анықтау болып табылады. Тұсбағдардың көк тілі магниттелген, сондықтан ол әрдайым солтүстікті көрсетеді. Компасты дұрыс бағытта ұстау арқылы оңтүстіктің, шығыстың қайда екенін дәл таба аласыз. Алайда тұсбағдар күнделікті қолымыздан табыла бермейтіндіктен, көкиек тұстарын күн, жұлдыз, табиғат белгілері мен құбылыстары арқылы анықтаудың әдістерін білгеніңіз абзал.
Көкжиек тұстарын күн арқылы анықтау үшін жерге ұзын таяқ қадаңыз. Оның көлеңкесін сызықпен сызып қойып отырыңыз. Араға уақыт сала отырып көлеңке әбден қысқарғанша өлшеуді жалғастырыңыз. Ол күннің батқанын білдіреді. Егер оған теріс қарап тұрсаңыз, алдыңызда солтүстік, артыңызда оңтүстік, оң жағыңызда шығыс, сол жағыңызда батыс болады.
Егер сіз солтүстік жартышарда болсаңыз, түнде Поляр жұлдызы арқылы бағытты оңай анықтай аласыз. Ожау іспетті жетіқарақшы жұлдызын барлығымыз білеміз. Аспаннан жетіқарақшыны тауып алып, ожаудың алдыңғы қабырғасынан жоғарыға қарай ойша сызық сызыңыз. Сызық бойындағы жарық әрі үлкен жұлдыз - Поляр жұлдызы. Одан жерге түскен тік сызық солтүстікті көрсетеді.
Объяснение: