Он тоғызыншы ғасырдың екінші жартысында қазақ, елінің қоғамдық өміріне, мәдениеті мен өнерінде, ұлттық әдебиетінде аса игі жаңғырулар бой көрсетті десек, бұл тұстағы ұлы Абай бастаған жаңашыл бағыттағы реалистік әдебиеттің даму қарқыны айрықша болды. Халқымыздың аса көрнекті ақындарының бірі Шәкәрім Құдайбердіұлы да, міне, осынау өркенді ортада өсіп, ержетті. Ол 1858 жылы ескіше жыл санау бойынша 11 шілдеде қазіргі Семей облысының Абай ауданында дүниеге келді. Әкесі - Құдайберді -Абайдың ағасы, Құнанбайдың Күңке атты бәйбішесінен туған.Шәкәрім бес жасында оқуға беріліп, екі жылдай оқиды. Жеті жасқа келгенде, 1866 жылы әкесі Құдайберді 37 жасында дүние салады да, Шәкәрім бұдан былайғы уақытта Құнанбайдың тәрбиесінде, тікелей Абайдың қамқорлығында болады. Шыққан ортасының аса бай дәстүрі мен ақын ағасының тағлымды тәрбиесі табиғатынан зерек те алғыр Шәкәрімнің жетімдік, жоқшылық көрмей өсуіне ғана емес, оның талантты ақын, парасатты ой иесі ретінде қалыптасуына да айрықша ықпал жасайды.Ұлы Абайдың маңайына шоғырланған талантты жастар туралы айта келіп Мұхтар Әуезов былай деп жазады: "... Ондай ақын төртеу. Оның екеуі Ақылбай, Мағауия - Абайдың өз балалары, мұның екеуі де 1904 жылы Абай өлген жылы өлген. Қалған екеуі Көкбай, Шәкәрім. Осы төрт ақын Абайдың толық мағыналы шәкірттері". Шындығында да Шәкәрім Абайдың ең талантты шәкірттерінің бірі, әрі ең мол мұра қалдырған шәкірті.Абай шәкірттерінің қай-қайсысы да ұлы ұстазының басқан ізін қайталамай, өнер көгінде өздерінше соқпақ салуға ұмтылды. Абай өз шәкірттерінің өлеңдерін үнемі қадағалап отырған. Өзі тақырып беріп жаздырғандары да аз емес. Ұлы ақын жастардың туындыларына сын көзбен қарап, бағыт-бағдар беріп отырған.Шәкәрімнің ақындық жолын айқындап берген де, міне, осындай ұлы мектеп, Абайдың ақындық дәстүрі болды. Шәкәрімнің терең мағыналы шығармашыл мұрасының өн бойынан Абайдың реалистік сарыны, көркемдік, эстетикалық танымының әсері үнемі белгі беріп отырады.
Мен қазақ, қазақпын деп мақтанамын, Ұранға «алаш» деген атты аламын. Сүйгенім – қазақ өмірі, өзім – қазақ, Мен неге қазақтықтан сақтанамын?!
Ерікті ен даланың құсынша ұшып, Ер жеттім кеңшілікті сүтін ішіп. ... Алтай, Ертіс Сырдария, Есіл, Жайық, Арасын қоныс қылдым ірге жайып. Елім, жерім, қорғайтын ерім болып, Ер жеттім ен далада лықа байып.
Ер Түрік ұрпағымын даңқы кеткен, Бір кезде Еуропаңды тітіреткен. Кіргені есік, шыққаны тесік болып, Күнбатыс, Күншығысқа әмірі жеткен.
Мен қазақ, қазақпын деп мақтанамын, Ұранға «алаш» деген атты аламын. Сүйгенім – қазақ өмірі, өзім – қазақ, Мен неге қазақтықтан сақтанамын!
Көп заманнан бері жылдың сүйемін көктемді. Және бұл таңқаларлық емес. Көктем сыйлайды маған сезім қуаныш, елбасына өзгерістер, ерекше көңіл-күй. Алғашқы сәулелері, құт-деп өтті ұзақ және қиын қыс көп болады трескучих аяз, бұрқасын және күртік қардың, келді жаңа ғажайып қуанышты. Тазалықққа талпыныс сезіледі. Ол оятады тағы спящую табиғатын жаңа өмір. Жылытып тұрғанда күн, қар ериді, сыңғырла, тамшы, жүгіреді жылдам бұлақтар. Барлық айналасында ликует және поет, терроризмге көктемнің келуіне. Әсіресе жақсы көремін, мен әнді хор көктемгі капели. Бұл поразительная және сравнимая, бір музыка құрылған, табиғат, шаршаған желтоқсандағы ұзақ қыс. Түнде суық және аязды, қыс кетеді және тапсырылады қорыға. Есесіне күндіз көктем көбірек енеді. Барлық аз болады, қар, құстар ән және саңғырлап щебечут құттықтай отырып қалды. Ағаштар қазірдің өзінде просыпаются қысқы ұйқы. Олардың тармақтарында набухли бүйрек, дайын көрінуі алғашқы парақтар. Тіпті көктемгі жел сияқты емес, қысқы. Ол, ең болмаса, тағы да салқын, бірақ мейірімді және пахнет көктемде. Бүкіл табиғат көктемде басталады мезгіл жаңарту. Тек очутиться көктемгі орманда көру үшін, айналасында жанданады табиғаты. Жеңіл және қуаныш, бұл жерде сезіледі. Алғашқы жұмсақ күн сәулесі жарықтандырады освободившуюся қардан және мұздан жерге. Күн қояндары қуанышпен скачут арасындағы просыпающимися қысқы ұйқы ағаштар. Ал проталинах қазірдің өзінде пайда болып, алғашқы көктемгі гүлдер. Бұл бәйшешек. Тағы кей жерлерде жер жабылған тығыз күңгірт қармен, ал бұл кішкентай және нәзік көк цветочки қазірдің өзінде пробиваются - жарық және жылу, радуя көз жарқын түстер. Олар табанды жақындатып күнге тіпті тесіп өткен жылғы қар. Бәйшешек пайда алаңшаларында, осылай тату-тәтті, меніңше, меніңше, жер бетінде жатыр бөлігін көгілдір көктемгі аспан. Келмейді срывать мұндай гүлдер, олар тек кездерін қарау. Шын мәнінде, көктем – ең көптен күткен. Және ол міндетті түрде келеді артынан ылғалды болды күзде және суық, аязды, шексіз қыста. Көзі
